Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Naukowośćwiedzyekonomicznej
sprowadzićwyłączniedoprawdziwości.Istniejąbowieminneważnerelacjeumysłu
dorzeczywistości,takiejak:odczuciedobraizła,realnościifikcji,jednoznaczności
iniejednoznaczności,pięknaibrzydoty,użytecznościibezużyteczności,prawdopodo-
bieństwainieprawdopodobieństwa,dokładnościiprzybliżenia,dostępnościiniedo-
stępności,jednolitościiróżnorodności,sprawiedliwościiniesprawiedliwości,etycz-
nościinieetyczności.Prawdziwośćjestjednązważnychcechludzkichprzekonań
przyrozstrzyganiuotym,czymamydoczynieniazpozytywnymczynegatywnym
stanemwyżejwymienionychprzeciwieństw.Jeszczeważniejszejestto,czypraw-
dziwośćjestsymptomemjakościspostrzeżeniaodnoszącegosiędoistotnejczymało
istotnejcechyrzeczywistości(np.małejestznaczenieprawdziwościstwierdzenia
otrwałymzanikaniujakichśobiektówlubzwyczajów).
Prawdziwościąjesttakżecechawyborunajtrafniejszychprzekonańzwszystkich
formułowanychigłoszonychwdanejsprawie.Nieistniejejakaśuniwersalnaprawda
absolutna(Uświętaprawda”),aprawdawodniesieniudowyżejwymienionychrela-
cjimanajczęściejwzględnycharakter(nieistniejeabsolutnepięknoczyabsolutna
sprawiedliwość).Nawetwstosunkudoprostychfaktówsformułowanieprawdziwe-
gospostrzeżeniawpraktyceokazujesięczęstobardzotrudne3.Wciąguminionych
wiekówewoluowałypoglądymyślicielinatematstopniowalnościprawdy.Odczasów
starożytnychwopozycjidosiebiebyłystanowiskarelatywizmuiabsolutyzmu.
JakpiszeRenataZiemińska,relatywizmiabsolutyzmmożnawpewnymsensie
pogodzićnagrunciepluralizmualetycznego4.
Wewspółczesnychjęzykachpojęcieprawdyjestrzeczownikiem(true,vérité,
Wahrheit,verdad,verità,истинаiправда).Intuicyjneprzywiązaniedorzeczowejper-
cepcjiprawdyskłoniłoniektórychartystówdowyrażeniasensuprawdywrzeźbach
czyobrazach5.Filozofowiesztukistawiająpytanie:czyrzeczywiścieprawdęmogą
wyrażaćjedyniezdaniaweryfikowalnelogicznie,zaśte,któreporuszająsięwob-
rębiesymboli,przenośni,porównań,leżąpozaobrębemprawdyifałszuijedynym
intersubiektywnymwalorem,jakiewentualniemożnaimprzypisać,jestpiękno?6
3Przykładowostwierdzenie,żeliściezawszesąkolorowe,jestprawdziwe,gdyżniejestznany
przypadekliściprzezroczystych.Prawdziwośćtajestjednakmałoużyteczna,gdyżstwier-
dzenietojestbardzoogólne.Większąwartośćmiałybyprawdziwestwierdzeniamówiące
otym,wjakichwarunkachliściemająróżnekolory.
4R.Ziemińska,Spórrelatywizmuzabsolutyzmemnatematpojęciaprawdy,URocznikiFilozoficzne”
2009,t.LVII,nr1,http://www.kul.pl/files/57/roczniki_filozoficzne/2009_57_1/299_zieminska.
pdf(dostęp:5.06.2021).
5PrzykładamiartystycznegopokazaniaideałuprawdysąobrazJulesaJ.Lefebvre’aLaVérité
wparyskimMuséed’OrsayorazrzeźbaOlinaL.WarneraTruth,holdingamirrorandaser-
pentwBiblioteceKongresuUSA.
6J.Żelazna,Prawdadziełasztuki(namarginesieDŹródładziełasztuki”M.Heideggera),UActa
UniversitatisNicolaiCopernici.Filozofia”1993,t.15(264),Acta_Universitatis_Nicolai_
Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Filozofia-r1993-t15_(264)-s107-122.pdf
(muzhp.pl)(dostęp:5.06.2021).
