Filozoficzne przesłanki holizmu historiozoficznego w myśli Augusta Cieszkowskiego

Andrzej Wawrzynowicz

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-232-2190-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Rok wydania:

2010

Liczba stron:

246

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Wawrzynowicz, Andrzej. Filozoficzne przesłanki holizmu historiozoficznego w myśli Augusta Cieszkowskiego. Red. . Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2010, 246 s. ISBN 978-83-232-2190-6

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Wawrzynowicz, A.

T1 Filozoficzne przesłanki holizmu historiozoficznego w myśli Augusta Cieszkowskiego

PB Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

PP Poznań

YR 2010

SN 978-83-232-2190-6

Bibliografia BibTex:

@Book{ 40660, author = "Wawrzynowicz, Andrzej", editor = "", title = "Filozoficzne przesłanki holizmu historiozoficznego w myśli Augusta Cieszkowskiego", publisher = "Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza", year = "2010", address = "Poznań", isbn = "978-83-232-2190-6" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Wawrzynowicz, Andrzej

ED -

TI - Filozoficzne przesłanki holizmu historiozoficznego w myśli Augusta Cieszkowskiego

PB - Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

CY - Poznań

PY - 2010

SN - 978-83-232-2190-6

ER -

Netografia (standard APA):

Wawrzynowicz, Andrzej. Filozoficzne przesłanki holizmu historiozoficznego w myśli Augusta Cieszkowskiego [baza danych online] Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2010 [dostęp: 22 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/filozoficzne-przeslanki-holizmu-historiozoficznego-w-mysli-augusta-andrzej-wawrzynowicz-40660.

filozofia, logika

Monografia stanowi próbę weryfikacji założeń filozoficznych, na których August Cieszkowski oparł swoją holistyczną interpretację historii. Koncepcja czołowego przedstawiciela XIX w., myśli polskiej okresu międzypowstaniowego, przedstawiona po raz ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-232-2190-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Rok wydania:

2010

Liczba stron:

246

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp9
I. Heglowska radykalizacja liniowej koncepcji dziejów23
1. Spekulatywne ujęcie procesu historycznego23
1.1. Historia - jako kształtowanie się pojęcia ducha23
1.2. Ukryty cel dziejów25
1.3. Prawo ducha świata27
2. Dzieje powszechne - jako ciąg historii narodowych30
2.1. Duch narodu30
2.2. Państwo a kultura33
2.3. Naród historyczny36
3. Absolutyzacja ducha obiektywnego38
3.1. Problem całości dziejów38
3.2. Historia polityczna a historia w ogóle41
3.3. Państwo - jako fundament obiektywności historycznej43
4. Historia a logika47
4.1. Problem aprioryzmu w Heglowskiej refleksji historiozoficznej47
4.2. Filozofia historii a historia filozofii52
4.3. Historyczny postęp w nieskończoność54
5. Wewnętrzna sprzeczność Heglowskiego antyutopizmu60
5.1. Spekulatywna logika dziejów a obiektywizm historyczny60
5.2. Trychotomiczna zasada dialektyki a zasada postępu63
5.3. Problem przyszłości historycznej66
II. Próba holistycznej wykładni procesu historycznego w historiozofii Augusta Cieszkowskiego68
1. Holizm historiozoficzny Cieszkowskiego - jako krytyczna kontynuacja spekulatywnej filozofii dziejów Hegla68
1.1. Pozytywne rozwinięcie idei logiki historii w Prolegomenach do historiozofii Cieszkowskiego68
1.2. Holistyczne ujęcie procesu historycznego przeciw tradycyjnej linearnej koncepcji dziejów72
1.3. Trychotomiczna zasada postępu77
1.4. Zagadnienie immanentnej dziejowości ducha79
1.5. Przejście abstrakcyjnej logiki historii w spekulatywną teleologię poznania historycznego85
2. Teleologia poznania historycznego a palingeneza92
2.1. Spirytualistyczne podstawy holizmu historiozoficznego92
2.2. Historia - jako kształtowanie się prawdy ducha95
2.3. Dialektyczna koncepcja ducha w Bogu i palingenezie Cieszkowskiego97
2.4. Próba rehabilitacji religijnego wyobrażenia ducha absolutnego100
2.5. Krytyka filozoficznej absolutyzacji momentu negatywności ducha107
3. Teoretyczne granice aktywizmu Cieszkowskiego113
3.1. Próba pogodzenia dyskursu religijnego z filozoficznym113
3.2. Objawienie chrześcijańskie a dialektyka dziejów114
3.3. Koncepcja palingenezy podmiotowej117
3.4. Substancjalizacja woli absolutnej w filozofii religijnej Cieszkowskiego120
3.5. Granice spirytualistycznej filozofii czynu122
III. Połączenie paradygmatu historiozofii i filozofii objawienia w projekcie Ojcze nasz Cieszkowskiego136
1. Koncepcja praktycznej realizacji idei "historiozofii" w filozofii dojrzałego Cieszkowskiego136
1.1. Filozoficzna egzegeza Modlitwy Pańskiej - jako klucz do współczesności136
1.2. Testament chrystianizmu139
1.3. Rozwinięcie holistycznej wizji dziejów w optyce filozofii objawienia142
2. Sylogistyczna struktura dziejów144
2.1. Zagadnienie źródłowego uwarunkowania faktu historycznego144
2.2. Realny i idealny wymiar historii146
2.3. Całokształt dynamiki procesu historycznego148
3. Millenarystyczna reinterpretacja wyjściowych założeń holizmu historiozoficznego149
3.1. Przesłanki wielkiego sylogizmu dziejów149
3.2. Rewolucyjny potencjał chrześcijańskiej koncepcji ducha151
3.3. Historyczny paradygmat "Adama", "Chrystusa" i "Parakleta"154
4. Elementy rozkładu tradycyjnego ujęcia eschatologii w "parakletyzmie" Cieszkowskiego156
4.1. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość156
4.2. Doczesność a wieczność161
4.3. Świat i zaświat - jako wzajemne korelaty163
4.4. Epoka Parakleta170
4.5. Finalny cel procesu historycznego174
4.6. Rozwiązanie ekskluzywnej zasady chrystianizmu179
IV. Współczesna rewizja linearnego ujęcia dziejów. Perspektywy powrotu do holistycznej wykładni historii185
1. Granice Heglowskiej koncepcji czasu i historii185
2. Aporie posthistoryzmu195
3. Aktualność Cieszkowskiego205
Zakończenie215
Bibliografia221
Indeks240
Philosophical background of historiosophical holism in August Cieszkowski’s thought (Summary)245

nymzakwalifikowaniukoncepcjiCieszkowskiegowtoczącychsięhisto-

ryczniewłonieszkołyheglowskiejsporachofilozoficznąschedępoHeglu

międzylewicąaprawicą15.

Niezmieniatojednakfaktu,żeomawianywniniejszymstudiumholi-

stycznyaspekthistoriozofiiCieszkowskiego16,związanyściślezzagadnie-

niemmetodyfilozoficznej,maswojezasadniczeźródłoprzedewszystkim

widealizmieHegla17.GłównympunktemodniesieniajestdlaCieszkowskie-

gowtymwypadkunieHeglowskafilozofiaduchaobiektywnego,której

strukturalnączęściąjestzjednejstronyfilozofiapaństwaiprawa,azdru-

___

15Por.A.Walicki,PismafilozoficzneCieszkowskiegozlat1838–1842wkontekstach

intelektualnychepoki,op.cit.,s.XXVIII-XXXVI.Por.także:J.Garewicz,AugustCieszkowski

woczachNiemcówwlatachtrzydziestych-czterdziestychXIXwieku,w:PolskiesporyoHegla

1830–1860,PWN,Warszawa1966,s.209inn.;R.Panasiuk,Lewicaheglowska,WiedzaPo-

wszechna,Warszawa1969,s.61;idem,Cieszkowskiilewicaheglowska,w:Przyroda,czło-

wiek,polityka.ZdziejówfilozofiiniemieckiejXVIII/XIXwieku,OficynaNaukowa,Warszawa

2002,198-212;Z.Kuderowicz,Hegelijegouczniowie,WiedzaPowszechna,Warszawa1984,

s.205-209;K.L.Michelet,Szkołaheglowskaijejzróżnicowanie,tłum.J.Prokopiuk,w:Z.Kude-

rowicz,Hegelijegouczniowie,WiedzaPowszechna,Warszawa1984,s.322.

16Wstępnyzarysproblemuprzedstawiamwtekście:Elementyholizmuhistoriozo-

ficznegowfilozofiiAugustaCieszkowskiego,"ZeszytyFilozoficzneIFUAM”,nr12-13,2006,

s.157-162.NaholistycznyryspropozycjihistoriozoficznejCieszkowskiegozwracawcześniej

uwagęMarekN.Jakubowski–por.M.N.Jakubowski,Krytykarzeczywistościiideałspołeczny

wtwórczościAugustaCieszkowskiego,w:Studiazdziejówpolskiejmyślipolitycznej.II.Polska

myślpolitycznawdzielnicypruskiejwXIXw.,S.Kalembka(red.),UMK,Toruń1990,s.125-

126.Szerzejkwestięholistycznegocharakteruteoretycznychrozwiązańproblemuprawi-

dłowościhistorycznychnagrunciemyślinowożytnejorazznanejpolemikiztymiujęciami,

podejmowanejwXXwiekuprzezKarlaR.PopperaomawiaZbigniewKuderowicz–por.

Z.Kuderowicz,Prawidłowościhistoryczne,w:J.Skoczyński,Koneczny.Teoriacywilizacji,

WydawnictwoIFiSPAN,Warszawa2003,s.225-242.Por.także:K.R.Popper,Nędzahistory-

cyzmu,red.S.Amsterdamski,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1999,s.9-12,28-33,

76-96,156-157;idem,Społeczeństwootwarteijegowrogowie.(2)Wysokafalaproroctw:

Hegel,Marksinastępstwa,tłum.H.Krahelska,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa

1993,s.272-293.

17Por.H.Schnädelbach,FilozofiawNiemczech1831–1933,tłum.K.Krzemieniowa,Wy-

dawnictwoNaukowePWN,Warszawa1992,s.80;J.Topolski,Metodologiahistorii,PWN,

Warszawa1973,s.100.JerzySzackiprzedstawiacałąfilozofięspołecznąHeglajakoprzykład

koncepcji"radykalnieholistycznej”,definiującholizmwteoriispołecznejjako:"założenie,iż

zrozumienieczegokolwiekwżyciuspołecznymwymagatraktowaniagojakocałości,wktó-

rejmożnawprawdziewyróżnićróżne"aspekty”czy"momenty”,aleniepodobnaprzypisać

żadnemuznichzdolnościdoniezależnejegzystencji”–J.Szacki,Historiamyślisocjologicznej.

(Wydanienowe),WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2005,s.208.Por.takżeK.Mann-

heim,EssaysonSociologyandSocialPsychology,Routledge&KeganPaul,London1953,

s.188.

Brak wyników

Filozoficzne przesłanki holizmu historiozoficznego w myśli Augusta Cieszkowskiego

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra