Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
czymi(czylepiej:metodologicznymkształtemdanejnauki),wyczulawsposóbszcze-
gólnynatewłaśnieproblemy.
Wliteraturzepsychologicznejistniejąpracenatematróżnychperspektywuprawia-
niapsychologii,alerzadkokiedyprzedmiotemszerszejprezentacjiczydyskusjisą
samete„wzorce”lubźródłafilozoficzne,któresłużązaichpodłoże.Odwołaniado
nichmająraczejcharakterfragmentaryczny–otyle,oilejesttokoniecznedlaprzed-
stawieniaspecyfikidanegokierunkuwpsychologii.Celemtejpracyjestnatomiastnie
tyleomawianienaturalistycznychiantynaturalistycznychnurtówwpsychologii
wnawiązaniudoichfilozoficznegozaplecza,cobliższeprzyjrzeniesięsamemuzaple-
czu,jegogenezie,podstawowymzałożeniomiimplikacjomdlauprawiania(określone-
gotypu)nauki.Stądnawiązaniadorzeczywistejpsychologicznejpraktykinaukowejsą
jedynieokazjonalneimająilustracyjnycharakter.Wsposóbnaturalnytakiepostawie-
niesprawyuwypuklarolęzwiązkównauki(tuprzedewszystkimpsychologii)ifilozo-
fii.Takżetenobszarrefleksjibywawpsychologiiwspółczesnejdosyćrzadko(cowy-
dajesięniesłuszne)podejmowany3.
Pytanieowzajemnestosunkinaukiifilozofii,zwłaszczawczasachwspółczesnych,
jestpytaniemzłożonym.Wychodzionogłówniezkręgufilozofii,którasytuacjęze-
rwaniaczynadwyrężeniawzajemnychkontaktówodczuwajakorodzajstraty;same
naukiniewydająsięodczuwaćewentualnego„dyskomfortu”.Faktemjestistnienie
wielurozproszonychdyscyplinnaukowych,połączonychjedynieprzeztechniczną
organizacjęuniwersytetów;odpowiadająonepraktycznymcelomstawianymimprzez
zawody.Antynaturalistyczniezorientowanekierunkifilozoficznezauważają,żebra-
kujetymrozwijającymsięnaukomistotnychfundamentów(przedewszystkimfilozo-
ficznych–por.Heidegger,1977a,s.28;Habermas,1999).Wpewnymsensie–wobec
narastającejspecjalizacji–jesttosytuacjazrozumiała.Zdrugiejstrony,jakpisałzgórą
półwiekutemuMaxScheler,
wewszystkichszczytowychpunktachhistoriiswegoistnieniametafizykapozostajewnajściślej-
szymitwórczymzwiązkuznaukąpozytywną[wsensienaukszczegółowych,niepozytywizmu
–przyp.J.T.],którazeswejstronywewszystkichszczytowychpunktachswegorozwojuprzesuwa
swojepodstawyażnaterenfilozofii.Jedynieprzywzględnymobniżeniupoziomutego,codziejesię
wobudziedzinach,rozchodząsięone,pozbawionezwiązkuzesobą(Scheler,1990a,s.136).
JeżeliprzyjrzećsięwielkiemurozwojowifizykiczychemiiwXXwieku(aiwcze-
śniej),tostwierdzenieSchelerawydajesięniezwykletrafne:wieluwybitnychfizyków
ichemikówformułowałopoglądyfilozoficzne;podobniecałościoweobrazyczłowieka
tworzonenagrunciepsychologiitrudnoniekiedyoddzielićodstojącychzanimifilozo-
fii(wydajesiętodotyczyćzwłaszczapsychologiigłębi4).
3Podkreślasięniekiedy,żepsychologiajakonaukanarażonajestnaspecyficznetrudności:zjednej
stronysporoinformacjioludzkimdziałaniumacharakterzdroworozsądkowy;zdrugiej–wieletreści
iwyjaśnieńpierwotniepsychologicznychformułowanychjestobecniewterminachinnychnauk,takichjak
fizjologia,neurobiologia,genetyka.„Jeślinadtopozbawisię[psychologię–przyp.J.T.]własnejhistorii
idyskusjinadzagadnieniamifilozoficznymi–pisałjużwlatach60.M.Scriven–toobawiamsię,żenie-
potrzebnienatymucierpi”(Scriven,2002,s.202).Wydajesię,żepoglądtenjesttymbardziejaktualny
dzisiaj.
4Ztegoteżwzględuwyrosłenajejgrunciekoncepcjebywająrozmaicieoceniane,np.jakoraczejfilo-
zofieniżteorienaukowe.Niesposóbjednaknieuznawaćroli,jakąodegrałnagrunciepsychologiiFreud
czyJung,orazogromnejkulturowejrecepcjiichdzieł.(Zdrugiejstronyprzyznaćtrzeba,żetenszeroki
oddźwiękprzyczyniłsiętakżedospłyceniaizniekształceniaichpierwotnejzawartości).
