Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
9
PrzytoczonewyżejstanowiskoSchelerastawiateżwniecoodmiennymświetlepy-
tanieoto,czywspółpraca–aletakżezacieraniesięgranicnaobrzeżachobutypów
dyscyplin:filozofiiinauki–jestrzecząniewłaściwą;możebyćonobowiemtakże
inspirujące5(por.teżHabermas,1999).Kwestiatawydajesięistotnazwłaszczadla
psychologii,któraodpoczątkuswegoistnieniajakonaukinosiławsobie„kompleks
filozofii”idominującepragnienieodcięciasięodswychfilozoficznychkorzeni.Każe
teżzastanowićsię,czynp.pragnieniebehawiorystyJ.Watsona,byprzyszłychpsy-
chologów(Watsonpisałtow1913r.)wychowywaćwpodobnejignorancjidlaproble-
mówfilozofii,jakmatomiejscenp.wprzypadkufizykówczyinnychreprezentantów
naukszczegółowych(por.Watson,2000),stanowirzeczywistąprzysługędlarozwoju
tychdyscyplin.JakpokazujeScheler,ale–bysięgnąćteżdoinnejtradycjimyślowej
–takżenp.K.Popper(1999),wzajemneinspiracjefilozofiiinaukidotycząprzecież
zwłaszczatychmomentówrozwojowych,którewnauceifilozofiiokazująsięnajbar-
dziejtwórczeipłodne.
Potejkrótkiej,aleistotnejdygresji,wypadawytłumaczyćsięzgłównegotytułutej
książki.TytułtenbrzmiFilozofiepsychologiiiponiekądto,cozostałonapisanepowy-
żej,stanowijegousprawiedliwienie.Kwestiatazasługujejednaknaszerszepotrakto-
wanie.
„Filozofiapsychologii”jestokreśleniemodwołującymsiędofilozofiinauki,tyleże
niedofilozofiinauki„wogóle”–aledofilozofiinaukikonkretnej,jakąjestpsycholo-
gia.Możnamówićwtensposóboistnieniufilozofiiróżnychnaukempirycznych(por.
Madsen,1980;Ayer,2003).Natomiastużytaliczbamnoga(„filozofiepsychologii”)
możebudzićpewnąwątpliwość,wszakwokreśleniu„filozofianauki”mowajest
onaucejakoswoistymrodzaju.Czymogąwięcistniećodmiennefilozofiedotyczące
tejsamejnaukowejrzeczywistości?Czynaukajakotakajestjednolita?Amożepsy-
chologianiejestnaukąjednolitąiwymagaodrębnychfilozofii?Pytaniatakiepowinny
byćpostawione,nawetjeśliudzielenienaniejednoznacznychodpowiedzimożeoka-
zaćsiętrudne.Pytaniatenależątakże–jakkażdarefleksjanadnauką–dofilozofii
nauki.
Filozofianaukijestjednymzdziałównaukoznawstwa,oboktakichdyscyplin,jak:
socjologia,psychologiaczyhistorianauki.Filozofianaukiniezajmujesięaniodkry-
waniemfaktówipraw(toczyniąnaukiszczegółowe),ani„tworzeniem”metafizyki(to
zadania„tradycyjnej”filozofii),aleuwagęswojąkierujenasamąnaukę.Wtymsensie
filozofianaukizainteresowananp.psychologiąbadafilozoficzne(wtymmetodolo-
giczneilogiczne)podstawypsychologii,interesujesięjejkoncepcjamiimetodami,
anienp.„sposobemfunkcjonowaniaczłowieka”,botojużjestprzedmiotemkonkret-
nejnauki.Jakotakafilozofianaukibywateżniekiedyutożsamianazmetodologią.
Wtymrozumieniustanowiteorięmetodstosowanychwnauce,atakżeużywanych
przezniąterminów,pojęć,typówwyjaśnień,możliwychprocedurbadawczychitp.
Filozofianaukizajmujesięwięcanaliząstrukturypodstawowychkoncepcjiiteorii
danejnauki.Wsensieszerszymstawiaonapytaniadotyczącetego,coodróżniabada-
niaitwierdzenianaukoweoddziałalnościintelektualnejinnegotypu,atakżeoto,jak
uzasadnianajestwiedzanaukowaiktóreuzasadnieniauznaćmożnazaprawomocne
5Wpsychologiitakipogranicznycharakterwydajesięmiećrozwijającasięostatnimilatytzw.antro-
pologiapsychologiczna,czerpiącarozumienieswoichgłównychkategorii(m.in.osoby)zantropologii
filozoficznej.
