Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
zastosowaniunaturalistycznejmetodologiineopozytywistycznejmusiałozostaćpomi-
nięte10.Tym,cobudziłosprzeciwantynaturalistyczniezorientowanychfilozofów,było
zwłaszczapomijanieprzezmetodologiępozytywistycznąkwestiiwartości(por.:Dil-
they2004;Gadamer,2004;Scheler,1987),sensuiznaczenia(por.:Dilthey,2004;
Merleau-Ponty,2001),atakżecodziennegodoświadczeniaijegorelacyjnegoiinten-
cjonalnegocharakteru(Husserl,1975;Heidegger,1999).Pozytywizmniepozostawał
dłużny,uznającinneniżpozostającewkręgufilozofiinaukprzyrodniczychdociekania
za„nonsensowne”czy„pozbawioneznaczenia”(por.Carnap,2000b;Neurath,2000).
Zasygnalizowanetuproblemyznajdąrozwinięciewkolejnychrozdziałachtejksiążki.
Jakmożnasytuacjętęodnieśćdopsychologii?Czymożnaznaleźćwniejodbicie
tychfilozoficznychimetodologicznychdylematów?Jakpowiedziano,podstawowy
problem,wokółktóregoogniskująsięomawianetustanowiska,dotyczytego,czyme-
todynaukprzyrodniczychsąadekwatnedoprzedmiotunaukspołecznych.Czyjesttak,
jakniekiedysięsugeruje,żemożnawybieraćjedyniemiędzymetodologiąnaukprzy-
rodniczych–zjejograniczeniami–ajakąśmałowyrafinowaną„filozofiąpsycholo-
giczną”?Czyteżmożliwejestuprawianiepsychologiinaukowejnainnychniżneopo-
zytywistycznezasadach,np.woparciuozałożeniahermeneutyki(lubnp.fenomenolo-
gii11)?Czydotyczytopsychologiijakocałości?Cozyskujemy,acotracimyprzy
odwołaniudokażdejztychmetodologii?Czysąonerzeczywiściealternatywne?
Amożenależyjetraktowaćjakokomplementarne(por.Gałdowa,1992)?I–przede
wszystkim–czywartociągleporuszaćtegotypuproblemy?
Podobnychpytańmożnapostawićwięcej,aletrzebazaznaczyć,żeopracowanieto
–bardziejniżdoudzielaniajakiśkonkretnychodpowiedzi–zmierzadoumieszczenia
tychzagadnieńwobszarzeszerszejmetateoretycznejimetodologicznejrefleksji,jaką
oferująprzyjęteturamynaturalizmuiantynaturalizmu.Jednocześnie,byzrozumieć
kierunek,wjakimpsychologia–jakonauka–podążała(inadalpodąża),trzebaprzede
wszystkimzwrócićuwagęnakonteksthistoryczny,wktórympowstawała.
Psychologiaodmomentuswojegopowstania(IIpoł.XIXw.)aspirowaładobycia
jednąznaukprzyrodniczych,zwłaściwąimprocedurąimetodologią,którąpróbowano
stosowaćdo„zjawiskwewnętrznych”(wklasycznejpsychologiiintrospekcyjnej),
anastępnie„zewnętrznych”(tj.wstosunkudozachowaniawbehawioryzmie).Nauki
przyrodniczeodnosiływówczaswielkiesukcesyiichpozycjabyłaugruntowana.Trud-
nowięcsiędziwić,żepowstającanowadyscyplinaprzyjęławywodzącesięstądstan-
dardynaukowe.Dlaemancypującychsięspodwpływówfilozofiipsychologówważne
było,żeprzyjmującprzyrodniczepodejścienaukowemoglirobićcośinnego,niż„spe-
kulować”czy„jedyniemyśleć”;tymnovumbyłybadaniaeksperymentalneipodejście
ilościowe.CyklwykładówWilhelmaWundta,uznawanegozaojcapsychologiina-
ukowej,nieprzypadkowozostałzatytułowany:Psychologiazpunktuwidzenianauk
przyrodniczych,apóźniejPsychologiafizjologiczna(por.Giorgi,2002a,s.77).Wpły-
wy„przyrodnicze”oddziaływałyzresztąnapsychologiętakżejużwcześniej.
Źródłempsychologiiatomistycznejiasocjacjonistycznej(zauważmy,żebyłanią
zarównoklasyczna,eksperymentalnapsychologiaświadomości,jakibehawioryzm
10„Wartowięcwskazać–piszeMerleau-Ponty,fenomenolog,alebliskiteżegzystencjalnejhermeneu-
tyce–natowszystko,coempirystycznekonstrukcjeczyniąniezrozumiałym,inawszelkieźródłowezjawi-
ska,jakietekonstrukcjemaskują.Przedewszystkimskrywająprzednami«światkultury»lub«światludz-
ki»,wktórymprzecieżupływaniemalcałenaszeżycie”(Merleau-Ponty,2001,s.41).
11Por.Trzópek,Fenomenologiaapsychologia–pracawprzygotowaniu.
