Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wiążesięztymtakżewydłużenieśredniegooczekiwanegotrwanieżycia(e
0).Udo-
wodniono,żezjawiskorektangularyzacjikrzywejśmiertelnościkorelujezpoprawą
warunkówsocjoekonomicznychpopulacji.Pomysłowośćludzkościipostępcywiliza-
cyjnyodsłoniły(zgodniezhipoteząmanufacturedtime)dodatkowyczasżyciawokresie
poreprodukcyjnym,któregobrakwpoprzednichlatach,bezinterwencjibiomedycz-
nychisocjalnych,wynikałpoprostuzwiększejśmiertelnościpopulacji.Biologiczną
konsekwencjąkompresjichorobowościjestzwiększaniesięróżnorodnościpopulacji
poreprodukcyjnej(m.in.patrzpodrozdz.1.3.1),akonsekwencjądemograficzną–sta-
rzeniesiępopulacji.
1.4.2.Zjawiskoopóźnieniaśmiertelnościwpóźnymwieku
Ciągływzrostśredniegoczasutrwaniażyciae
0,związanyzprzesuwaniemsięzacho-
rowalnościiśmiertelnościdostarszychgrupwiekowych,główniewkrajachuprzemy-
słowionych,rodzipytanieotrwałośćtegozjawiska.Innymisłowy,zainteresowanosię
granicąludzkiegożyciaimożliwościąjejodszukania.Dziękistworzeniubazdanych
osóbdługowiecznych(np.wSt.Zjednoczonych,Francji)pojawiłysięnowedanebio-
demograficzne.Stwierdzono,żerosnącawykładniczośmiertelnośćwstarszychgrupach
wiekowychnieprzystajedomodeluGompertzaijestzawyżanaprzeztenwzór.Odkryto
zjawiskoopóźnieniaumieralności,występującepo90–95rokużycia,awięcwtzw.
późnymokresieżycia(late-lifemortalitydeceleration).Śmiertelność,osiągnąwszypewne
maksimum,malejeiprzechodziwpóźnowiekoweplateau(late-lifeplateau)albonawet
zmniejszasięnp.z11%wwieku90latdo8%wgrupieamerykańskichstulatków.
Obrazowozmianynakońcukrzywejśmiertelnościnazwano„derektangularyzacją”,
przeciwstawiającjeopisanemuwyżejzjawiskuskupianiaśmiertelności,które,jaksię
ocenia,osiągnęłostopniowoswójkres.Procespóźnowiekowegohamowaniaśmiertel-
ności,odkrytywbadaniachdoświadczalnychw1992roku,wyjaśniasiędwutorowo:
1)wedłughipotezyosobniczegoryzyka(individual-riskhypothesis)szybkośćstarze-
niasięmalejewzaawansowanymwiekukażdegoczłowieka,copotwierdzająniektóre
zmiennebadanewprocesiefizjologicznegostarzeniasię(np.zmniejszasięwydatek
energetyczny);
2)wedłughipotezyróżnorodnościpopulacji(heterogeneityhypothesis)zjawiskodece-
leracjiwynikazezmianyskładupopulacjizupływemczasunakohortędemograficznie
(nieewolucyjnie!)wyselekcjonowaną,zdrowotniehomogenną;innymisłowy,przyczyną
zjawiskaopóźnieniaśmiertelnościjestzjednejstronywiększaśmiertelnośćsłabszych
zdrowotnie(frailty),azdrugiej–większaprzeżywalnośćosobnikówzdrowszych(ro-
bust),starzejącychsięoptymalnie.
1.4.3.Trendydługowieczności
Wieledanychzróżnychdziedzinwiedzy(paleontologia,antropologiaorazbiologia
molekularna)wskazuje,żeprogramowaniegenetycznedługowiecznościsięgaokresu
sprzed160tysięcylat,gdyczłowiekzacząłnaziemnyigromadnytrybżycia,aszanse
dłuższegożyciastwarzałaobecnośćwplemieniuconajmniejkilkustarszychosob-
ników,tj.zpokoleniadziadków.Unaczelnych(zczłowiekiemwłącznie)znaleziono
14