Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
•teoriestochastycznedowodzą,żestarzeniejestgromadzeniemsięuszkodzeń
składnikóworganizmupodwpływemczynnikówzewnętrznych.Czynnikitemającha-
rakterzjawisklosowych(awięcprzypadkowych,czylistochastycznych)istądwywodzi
sięogólnanazwateorii,
•teoriezdeterminowanegostarzeniasię(rozwojowo-genetyczne)wskazująna
istnieniewewnętrznegozegarabiologicznego,zaprogramowanegowchwilipoczęcia.
Pogarszaniesięwydolnościiwkońcuniemożnośćpełnieniafunkcjiprzezkolejne
narządybyłabywięcoddawnaprzewidzianą,wewnętrznąpotrzebąorganizmu.
1.5.1.Stochastyczneteoriestarzenia(mechanizmyzewnętrzne)
Teoriestochastyczneupatrująprzyczynstarzeniasięwbłędachobciążającychkomór-
kę,którewystępująwprawdzielosowo,aleciągleiprowadzą–ogólniemówiąc–do
zużyciajejskładników(wearandteartheory),awtensposóbdoupośledzeniafunkcji.
Mogądotyczyćkażdegopoziomuorganizacjiżywegoustroju.Takwięc:
•Teoriamutacjisomatycznychz1959rokuamerykańskiegofizykaatomowego
LeoSzilarda(1898–1964),którypoIIwojniezainteresowałsiębiologiąmolekularną,
apodkoniecżycia–procesemstarzeniasięorganizmów.
Jesttopierwszateoriamówiąca,żestarzeniejestwynikiemuszkodzeniainte-
gralnościgenetycznejorganizmunp.podwpływempromieniowaniajonizującego,
gromadzeniasięszkódchromosomalnychlubgenetycznychizmniejszaniasięfrakcji
komórekprzeżywających.DziśpodważasięzałożeniaisymulacjemodeluSzilarda.
NowszebadaniawskazująnainneformyuszkodzeńDNA(np.metylacja)orazna
możliwośćniestabilnościgenomuwskutekstresureplikacjiDNA,wywołanegowy-
twarzaniemROS[1].
Wnowszychteoriachwykorzystujesięwynikidoświadczeńnaddrugąstronąza-
gadnienia,tj.nadsprawnościąmechanizmównaprawyDNA(np.większaaktywność
enzymuPARP-1–poly-(ADP-rybozo)-polimerazy-1wiążesięzbrakiemstarzeniana
poziomiemolekularnymikomórkowymikorelujezdługowiecznością).
•Teoriabłędopochodnejkatastrofy(error-catastrophetheory).
Zaproponowanaw1963roku(iuzupełnianaw1970i1973r.)przezangielskie-
gochemikaLesliegoE.Orgela(1927–2007),opierasięnaniestabilnościprzekazu
genetycznego,ujawniającegosięwmechanizmiewytwarzaniabiałek.Starzeniejest
spowodowanegromadzeniemsiębłędówwczasiepodziałówkomórkilubpodczasjej
reperacji,cowskazujenapogarszającąsięzwiekiemdokładnośćkodowaniagenetycz-
nego,dotyczącąprzedewszystkimproteosyntez(alteredv.aberrantproteinstheory).Teorię
poszerzonoobłędypowstałepodczasnaprawsamegoDNAiwczasiereplikacji,apod
koniecXXwiekuwłączonodoteoriitakżestarzeniesięproteasomów,czyliorganelli
komórkowychdegradującychinnebiałka.
•Teoriagromadzeniaodpadówmetabolicznych(accumulative-wastetheory).
Upatrujeszkodliwościwpozostawieniuresztek,zakłócającychswąobecnością
metabolizmkomórki(np.depozycjaamyloidu).Tutakżemożnazaliczyćstarąteorię
samozatruciaorganizmu(autotoxificationtheory)przezbakteriejelitowe,zaproponowaną
w1904rokuprzezrosyjskiegobiologainoblistęIlięMiecznikowa,odkrywcęfagocytozy.
16