Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Neurofzjologicznepodstawyrozwojupsychoruchowegodziecka
7
Mechanizmykształtującerozwójpodwpływempozytywnychlubnegatywnych
czynnikówśrodowiskowychsąsłabopoznane.Badaniaostatnichdwóchdekadznacz-
nierozszerzyłypodstawowąwiedzęnatematstrukturyifunkcjimózgu,czegoefek-
temjestbardziejszczegółowyizintegrowanypsycho-neuro-biologicznymodel
prawidłowegoinieprawidłowegorozwoju.Modeltenzakłada,żepodstawąroz-
wojusąemocjepowstającewrelacjizotaczającymśrodowiskiem.WedługDamasio
emocjeiichkontrolasąniezbędnedlaprawidłowegorozwojumózgu.Zgodniezjego
koncepcją„Zadaniemmózgujestbyćdobrzepoinformowanymotym,cosiędzieje
zresztąciałaorazcosiędziejeznimsamym,atakżezbieranieinformacjiośrodo-
wiskuotaczającymorganizmwceluosiągnięciapoziomuprzystosowaniaumożli-
wiającegoprzeżycie”.Towłaśnieprzetrwanieindywidualne,prokreacjaiochrona
jednostekzależnych,czylipodtrzymaniegatunkujestpodstawowymzadaniemmózgu.
Głównąstrategią,jakąstosujemy,abyzrealizowaćtezadania,jesttworzeniezwiązków
ibudowaniewzajemnychrelacji,którepozwalająnamłączyćsię,porozumiewać,
czućprzynależność.Związkiemkluczowymdlaprzeżyciagatunku,wktórymin-
stynktownereakcjepozwalająbudowaćbiologicznysystemkontroli,wywodzącysię
zewolucyjnegoprzystosowaniadośrodowiska,jestzwiązekdzieckazmatkąitowa-
rzyszącemuemocje.Towłaśnieemocjeuważanesązanajwyższyrodzajekspresji
wbioregulacjizłożonegosystemubiologicznego,jakimjestczłowiek.
Relacjematkiidzieckaoraztowarzysząceimemocjesąpodstawąrozwojunie
tylkosferyspołecznejipsychologicznej,aleteżistotniewpływająnarozwójbiolo-
gicznydziecka.Emocjeuwidaczniająsięnajegotwarzy,wjegopostawie,brzmieniu
głosu,ruchu,reakcjachfizjologicznych.Wrelacjachtychszczególneznaczeniemają
dwiereakcje:przystosowaniaiumiejętnościradzeniasobiezestresem.„Bezpieczna”
matkaintuicyjnie,nieświadomiestalewpływanaswojedziecko,zmieniającjego
poziomświadomościistanemocjonalny.Efektemkontaktudzieckazopiekunami
jestrozwójumiejętnościoceniania,chwilapochwili,zmianzachodzącychwśrodo-
wiskubędącychźródłemstresuibudowaniaspójnychodpowiedziumożliwiających
walkęzestresem.Należyzaznaczyć,żestresorodnesąnietylkodoświadczeniabó-
lowe,alekażdanowasytuacjainowedoświadczenie.Spekulujesię,żenawetsub-
telnezmianyzachowaniamatkiwpływająnauczucia,rozwójisamopoczuciedziec-
ka,aróżnicewzachowaniumatkisąpodstawątransmisjiindywidualnychzachowań
ireakcjinastres,niezależnejodmateriaługenetycznego.
Wedługtejkoncepcjiprzeżycieirozwójzależyodzdolnościutrzymaniaharmonii
czyhomeostazywobliczusytuacjistresowychwywołanychprzezczynnikiwewnątrz-
pochodneizewnątrzpochodne.Podpojęciemstresrozumiemyzarównosubiektywne
doświadczeniewywołanenową,potencjalniegroźnączynieprzyjemnąsytuacją,jak
ibehawioralneineurochemicznereakcjenatęsytuację.Osiągnięciestanurównowa-
giwyrażasięszybkąreakcjąneurochemiczną,którawewłaściwymczasieulega
wyciszeniuluburuchamiamechanizmyprzeciwdziałającenadmiernejreakcji.Te
krytycznedlaprzeżyciareakcjesąkontrolowaneprzezdwaukłady:ośwspółczulno-
-nadnerczowo-rdzeniową(SAM–sympathetic-adrenomedullaryaxis),wktórej
mediatoremsąkatecholaminy,orazośpodwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczową
