Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FreudwobecprojektuCzarnegoOświecenia
wporównaniuzżyciempopędowymczłowiekaimamyrację,alewtej
słabościkryjesięprzecieżcośosobliwego:intelektprzemawiacichym
głosem,lecznieustanie,dopókiniezyskaposłuchu,iwkońcugootrzy-
muje,mimożenieskończeniewielerazymugoodmawiano”13.
Zjednejstrony,architekturapopęduśmiercijakopierwowzoru
wszelkiejpopędowościnakazujenamupatrywaćwFreudzieczarnego
pisarzamieszczaństwa,byćmożespóźnionegokrewnegomarkizade
Sade’a.CzyżtonieFreudodnotował,żeśmierćstoiuwrótżycia,które
możesiębronićprzedśmierciątylkodziękiekonomiiśmierci,tj.dzię-
kiodraczaniu,powtarzaniu,rezonowaniu?Zdrugiejstrony,freudow-
skiestudianatematnarcyzmuorazpsychologialudzkichzbiorowości
nakazywałabynamupatrywaćwFreudziemrocznegopisarzamie-
szczaństwa,starszegobrataHobbesa.Czyżtoniewdziełachpoświę-
conychkulturzeznajdujemyuFreudasugestię,żeunajwiększawol-
nośćpanowałaprzedpowstaniemwszelkiejkultury,wowymjednak
czasieniemiałaonanajczęściejżadnejwartości,ponieważindywidu-
umprawieniebyłowstaniejejobronić”14?Studianatematsublimacji
ierotykidziecięcejnakazująwidziećzkoleiwdzieleFreudadziedzictwo
–wywodzącejsięodSchilleraiKierkegaarda–antropologiiczłowieka
grającego,bawiącegosię.Czyżpowiązaniareprezentacjizpopędem
Freudnierozszyfrowujewpierwszychzabawachsymbolicznychdziec-
ka,którepoodejściumatkizaczęłozabawiaćsięwodchodzenieiprzy-
chodzeniezapomocądrewnianejszpulkiowiniętejsznurkiem;czyż
zabawawufortundda”niestałasiędlaFreudaprototypemwszelkiego
efektywnegorozładowaniatraumy?Wreszciewczesne(acznigdy
wpełninieprzekroczone)zainteresowaniaFreudamyśleniemonieświa-
domościjakoaparacieoptycznymlubmaszyniedopisania,samopo-
wielającymsięurządzeniu,odsyładolineażuracjonalistycznego,deter-
ministycznego,anawetpozytywistycznego.Freudwswychnajbardziej
scjentyficznychprojektachpozostajewięźniemmetodologiinaukprzy-
rodniczych,naktórąniejestwstaniespojrzećuspoza”,takjakGali-
leuszopisywanyprzezHusserlawKryzysienaukeuropejskich.
Czyżwreszciezpowoduwszystkichtychdwuznacznościdyskurs
psychoanalitycznyniejestuwięzionywwahaniupomiędzyponow-
nymukonstytuowaniemsiępodmiotowościijejgwałtownądezintegra-
cją?!Czyżnieofiarowujenaminspiracjizarównodlamyśleniaskrajnie
antyhumanistycznego,zorganizowanegowokółczłowieczegogrobu,
13
13S.Freud,Kulturajakoźródłocierpień,przeł.J.Prokopiuk,WydawnictwoKR,
Warszawa1995,s.150.
14Tamże,s.42.
