Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
SzymonWróbel
jakidyskursuneohumanistycznegonawołującegodoodnowieniaczło-
wieczeństwa?Czyżwreszcietoniewłaśniezpowodutychdwuznacz-
nościwszyscyusiłujądziśwypowiadaćsięwsprawieFreudaiczują
sięwtymmówieniucałkowicieuprawnieni?Czyżniewykorzystuje-
myinienadużywamyFreudadlasobiejedynieznanychcelów?
Niewtymzatemrzecz,abyidącślademHabermasawytykaćFreu-
dowiwadliwe,mylnesamorozumienie;niewtymrzecz,abydema-
skowaćnaturalizmontologicznyFreudajawniekontrastującyzjego
ostentacyjnymantynaturalizmemmetodologicznym15.Niewtymteż
rzecz,abyidąctropemPaulaRicoeurausprawiedliwiaćFreudaitwier-
dzić,żepsychoanalizamusiwypracowaćjęzykmieszany,któryłączy
słownictwozzakresudynamiki,energetykiczynawethydraulikiim-
pulsówzesłownictwemzdziedzinyegzegezytekstu,albowiemte
mieszanepojęcianiestanowiąwcaleświadectwabłędówwsystemie
pojęciowympsychoanalizy,leczprzeciwnie,dowodząwłaściwegoroz-
poznaniamiejsca,wktórympojawiasięjejdyskurs,miejscasplatania
sięsiłyiznaczenia,impulsuidyskursu,energetykiisemantyki16.
Niewtymzatemrzecz,bydostrzecwFreudziezwolennikaOświe-
cenialubjegogłębokiegokrytyka;niewtymrzecz,abydostarczyć
materiałudowodowegokryjącegosięwjegotekstachnarzeczjednej
lubdrugiejtezy.Rzeczwtym,abyoddaćpokłontemudziełuwcałej
jegozłożoności,bezuleganiaczemuś,coMichelFoucaultnazwałkie-
dyśszantażemOświecenia:możeszbyćalboza,alboprzeciwOświe-
ceniu17.
ByćmożebowiemFreudjakojedenznielicznychpisarzyXXwie-
kustawianasprzedsugestią,iżmyśleniemożestaćsięnamiętnością,
którabynajmniejniepodporządkowujesobieinieuciskawszelkich
innychnamiętnościitalentów,leczjeporządkujeiopanowuje.Tak
bardzobowiemprzywykliśmydoopozycjirozumuinamiętności,du-
chaiżycia,żesamaideanamiętnegomyślenianaszaskakujeiwytrąca
ześwieżouzyskanejrównowagipsychicznej(politycznej).Takbardzo
bowiemprzywykliśmydotychopozycji,żesamaideaintelektualnej
erotyki(erotycznejinteligencji)naszdumiewa.Zdumiewanastaksamo
jakfiguraDonJuana,który–jaksiępowiedziałozaKierkegaardem–
15J.Habermas,ErkenntnisundInteresse,Suhrkamp,FrankfurtamMain1968,
s.214.
16P.Ricoeur,Język,tekst,interpretacja,przeł.P.Graff,K.Rosner,Państwowy
InstytutWydawniczy,Warszawa1989.
17M.Foucault,CzymjestOświecenie?,przeł.D.Leszczyński,L.Rasiński,w:
tenże,Filozofia,historia,polityka,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa–Wro-
cław2000.
