Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Gatunekliterackiigraniceś
37
antypowieścimożnaprzypisaćwświetletychrozważańhistorycznejpostaciga-
tunku,jakąjestpowieśćlat70.,powieśćpoawangardowa.Natomiastatrybucję
metapowieścinadajebadaczodmianiepostmodernistycznejgatunku.Podstawą
zróżnicowaniaczynikategorienstylizacji”incytatu”.Wskazuje,żepowieść
awangardowatonstylizacjaod”,gatunekdemonstracyjniewskazującyswoją
literackośćpoprzeznsztuczność”użytegojęzykanarracji.Powieśćneoawan-
gardowa,żywotnawlatach70.,tokonwencja,wktórejzasadąkonstrukcyjną
stajesięcytatzrzeczywistości.Natomiastcechąpowieścipostmodernistycznej
jestto,iżobszaremcytowaniastajesięliteratura.Możnazatemrzec,żean-
typowieśćtotaodmianagatunkupowieściowego,którejzasadąwyróżniającą
stajesięzaprzeczaniewłasnymregułom,natomiastmetapowieśćtoodmiana,
wktórejdochodzidostematyzowaniatychreguł.Jaksięwydaje,mechanizmy
kształtowaniaanty-imetagatunkumożnauznaćzjednejstronyzahistoryczne
sposobyujawnianiasięgatunkuliterackiego,azdrugiejstrony1zatypowedla
literaturywspółczesnejsposobymanipulacjikonkretnymigatunkamiimetody
konstrukcjitekstu.
OformachantygatunkówiniegatunkówwspominaBALCERZAN(1972),
analizującsytuacjęgatunkówwpoezjipierwszejpołowyXXwieku.Badacz
przypomina,żequasi-nazwytypunniesielanka”pojawiałysięwpodtytułach
futurystycznychwierszy.Niezawszejednakwskazywałynapróbęzaprzeczenia
(takżepoprzezsposóbwykonaniatekstu)danegogatunku.Wprzypadkupoda-
negoprzykładunsielanka”byłasynekdochąpoezjisentymentalnejichodziło
wtymprzypadkuozamanifestowaniepostawyantytradycjonalnej.Alebadacz,
posługującsięterminemantygatunkuczyniegatunku,wskazujeakuratsposoby
manipulacjiformamiwypowiedzi.Obokfunkcjonująpojęciangatunkuzaprze-
czonego”,ngatunkuniemożliwego”,któreczęstosąnazwamibliskoznacznymi
wobecantygatunku,niekiedyzaśkonotujątreśćgatunkuniemożliwegoniedo
zaistnienia,aledowykonania.
Abydokonałosięantygatunkowewykonaniegatunku,wtekściemusząbyć
widocznenegowaneelementywzorca.Wtejperspektywieantygatunekjawisię
jakoekstremalneidestrukcyjne,alejednakponowienie.Zaprzeczenieniestwa-
rzawtymrozumieniupodstawdlanowejkonwencji,jestraczejnniemożliwym”
czyteżnnieprawidłowym”sposobemjegorealizacji.
Wobuprzypadkach1anty-imetagatunku,przywołanygatunekpojawia
sięjakoelementwypowiedziijakojejniezwerbalizowanytemat.Konwencja
gatunkowastajesięcytatem,awypowiedźwswejstrukturzegatunkowejjest
autotematyczna.Opowieśćoswojejbudowietekstmożewieśćpoprzezekspo-
nowanieregułtejbudowy,alboteżnazasadziezderzaniaodmiangatunkowej
konwencji,coprowadzi1poprzezwzajemnenaświetlenie1dojejinter-
pretacji.
Oantygatunkujakomutacjizawieszającejwykonaniepiszą,analizującan-
tykolędęiantykołysankę,CUDAK(2003)iPAWELEC(2003).
