Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
RomualdCudak
Takrozumianepograniczegatunku1resp.(po)granicznaformagatunku
1wyczerpujeschematpierwszypogranicza:ograniczenie,granicezamknięte,
intensyfikacja.
Schematdrugipogranicza:ograniczenie,graniceotwarte,toformypo-
granicznepowstałewsytuacjiabsorpcji(interioryzacji)konwencjigatunku
AwgranicachgatunkuB,swoistegoprzenikaniacechtypowychinnegogatun-
ku.Jesttohybrydagatunkowa1gatunekzanieczyszczony,rozmyty(bywa:
gatunekgraniczny).Interioryzacjamożedokonywaćsięnaróżnesposobyina
tejzasadzieróżnorodnesąsposobyjejrealizacjitekstowych.Wydajesię,że
najczęstszajestkontaminacja(skrzyżowanie)bądźnałożeniewzorców.Rzad-
kokiedydokonujesiętowpolugatunkówstricteliterackich(regularnych).
Najczęściejobszaremzainteresowaniasąformypozaliterackie.Klasycznym
przykłademhybrydyzacjijestwspółczesnapowieść2.
Zacieraniegranicpowieściprzezkonwencjegatunkówniefikcjonalnychjest
przecieżstałątendencjąwewolucjigatunkupowieściowego,doprowadzającą
dozróżnicowaniajegoodmian(modeli).Jednązistotniejszychodmiangatunku
wproziewspółczesnejjestpowieśćautotematycznaorazjejwersjawpostaci
powieściwarsztatowej.Charakterystycznajestabsorpcjacecheseju(eseizacja
powieści)ireportażu.Tendencjedołączeniafikcjizintymistyką(autobiogra-
fią,wspomnieniem,listem,proząpodróżniczą)iliteraturąfaktu(esej,reportaż,
świadectwo)odnajdziemywtwórczościtakichpisarzy,jak:JerzyPilch,Ste-
fanChwin,OlgaTokarczuk,PawełHuelle,AndrzejStasiuk.Dziejesiętona
różnychzasadach1wykorzystywaniaramgatunkowychprzywołanychform
lubkonstytuowaniafantazmatufingującegoregułygatunku.Utworytegotypu
prowadzączęstoparodystycznączyironicznąpolemikęzaktualizowanymi
konwencjamigatunkowymi.
4.
Trzecieiczwarterozumieniepograniczawiążesięzujęciemobszaruob-
serwowanegonastykugranic.Jesttojużsytuacjaniepogranicznychodmian
gatunków,alegatunkówgranicznych.Zagadnieniesposobówrealizacjiwzorca
iprzenikaniawzorcówzamieniasięwtymprzypadkuwproblemtożsamości
obszarówleżącychpoobustronachgranicy.Osobnymprzykłademspotkania
granicznegobędziezapewneto,któregoefektdasięokreślićmianemsylwy3
1połączeniaformgatunkowychzposzanowaniemgraniciautonomii.
2
Zob.szkicenatentematzgromadzonew:CUDAK,2009.
3
Tamże.ZwłaszczarozprawyH.GoskiR.Nycza.
