Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
1.Zakreszastosowańdiagnostykimolekularnejwmedycynie
Tabela1.1.Zakreszastosowańbadańidiagnostykimolekularnejwmedycynie
Specjalności
Zasadniczowszystkie
specjalnościmedyczne
zeszczególnymuwzględnieniem
•genetykiklinicznej
•onkologii
•wirusologii
•bakteriologii
•farmakogenetyki
•nutrigenetyki
•transplantologii
•epidemiologii
•medycynysądowej
Biotechnologia
Zastosowanie
•diagnostyka
•patologiamolekularna
•badaniaprzesiewowe
•badaniaprognostyczne
•monitorowanieterapii
•immunoterapia
•terapiagenowa
•ustalaniepokrewieństwa
•badanieśladówbiologicznych
•biofarmaceutyki
•szczepionki
liczącekilkatysięcylat,odkopanowIzraelu.Wykazano,
żeprawdopodobnąprzyczynąśmiercibyła;-talasemia.
WprowadzeniedodiagnostykimedycznejtechnikiPCR
uprościłoprocedurybadawcze,umożliwiającichautomaty-
zacjęiwytworzeniewielurodzajówogólniedostępnych
testów.Wznaczącymstopniuprzyczyniłosięrównieżdo
poszerzeniazakresuzadaństawianychprzedgenetyką
medyczną.W1995r.zidentyfikowanoniespełna60genów,
wtymważneskądinądgeny,którychdefektysąodpowie-
dzialnezawystąpieniezespołuApertaizespołuCruzona
(receptor2czynnikawzrostufibroblastów),zespołu
SanfillipoA,zespołuBlooma,zespołuWerdniga-Hofmanna,
rakasutkaczychorobyAlzheimera(presenilina1ipreseni-
lina2).W2003r.poinformowanoozsekwencjonowaniu
całegogenomujądrowegoczłowiekaipoznaniujegowszyst-
kich25tys.genówstruktury.Możnawięcdomniemywać,że
mamywrękachinformacjeowszystkichchorobachgene-
tycznieuwarunkowanych
1
.Dopoznaniapodłożamoleku-
larnegoznanychchoróbgenetycznieuwarunkowanych
jednakjeszczedalekadroga.Zbadanieekspresjiposzczegól-
nychgenówiokreśleniezwiązkumiędzydefektemwDNA
awystępowaniemzmianfenotypowychczyteżodwrotnie
wymagawielulatbadań.Ponadtonależypamiętać,żeusta-
lenietakichzależnościjeststosunkowołatwewprzypadku
choróbdziedziczącychsięjakocechamonogenowa.
Określeniawspółzależnościdlachoróbwarunkowanych
przezwielegenów,jakirozwojusamejgenetykimedycznej
należyoczekiwaćodnowychtechnologiiiprogramówbio-
informatycznychczywręczmetodsztucznejinteligencji
dopierowkraczającychdobiologii.
Ciągleposzerzasięzakreszastosowańbiologiimoleku-
larnejwmedycynie(tab.1.1).Naszczególnepodkreślenie
zasługujewzrastająceznaczeniecytogenetykiianalizy
molekularnejwonkologii.Zgromadzonewynikiumożli-
wiająwczesnerozpoznanieobecnościkomóreknowotwo-
rowych,określenieprzebieguchoroby,awwielu
przypadkachwybranierodzajuterapii,np.immunoterapii.
Analizamolekularnagenówzgodnościtkankowejjestbada-
niemnieodłączniezwiązanymztransplantologią.Nowe
metodybadawczeumożliwiająteżniezwykleprecyzyjne
prześledzeniepokrewieństwawśródczłonkówbadanej
rodzinywsytuacjiczytospornegoojcostwa,czyidentyfi-
kacjimikrośladów.Szczególnąrolęiznaczeniemetodybio-
logiimolekularnejodgrywająwdiagnostycechorób
infekcyjnych,inwazyjnychipasożytniczych.Wtymprzy-
padkuwyjątkowodużypostępdokonałsięwdiagnostyce
wolnorosnącychlubtrudnychdohodowlipatogenów.
Dziękimożliwościanalizybakteryjnegorybosomowego
RNA(rRNA)czułośćstosowanychtechnikzwiększyłasię
przeszło1000razy.Dostępnehandlowozestawydiagno-
styczneumożliwiająidentyfikacjęokreślonychpatogenów
(np.Mycoplasmapneumoniae)wmaterialebiologicznym,
przyczymbadanietrwaokoło2godziny.
Identyfikacjagenów,którychdefektysąodpowiedzialne
zachorobyuwarunkowanegenetycznie,orazrozwójmetod
analizykwasównukleinowychstanowiąrównieżpodstawę
dowprowadzanianowychtypówleczeniawmedycy-
nie.Wynikompierwszychpróbklinicznychterapiigeno-
wejwybranychchoróbdziedzicznychinowotworowych
towarzyszyostrożnyoptymizm.Nowymimpulsemstało
sięwykorzystanieweksperymentalnejterapiigenowej
systemuredagowaniaDNA.Upacjentówzamyloidazą
wrodzonąpatologiamolekularnajestzwiązanaznadeks-
presjągenuTTR.PrzyzastosowaniumetodyCRISPRlCas9
udałosięskuteczniezablokowaćwadliwąpostaćgenu,
coskutkowałoobniżeniempoziomudefektywnegobiałka.
InnymprzykłademjestterapiawrodzonejślepotyLebera
(LCA)powodowanejmutacjągenuCEP290.Podajączmod-
fikowanyRNAiprzyzastosowaniumetodyCRISPRlCas9,
osiągniętozwiększonąprawidłowąekspresjęgenuCEP290,
coprzełożyłosięnapoprawęwidzeniaupacjentówpodda-
nychtejterapii.
1
Dokońca2022r.byłoznanychblisko8000choróbgenetycznieuwarunkowanychpowiązanychzdefektemokreślonegogenu.