Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wistemuświatu),mogąpowstawaćirozwijaćsięmodele,możnajeulepszaćiformu-
łowaćnanowotam,gdzietojestniezbędne.
Wieleklasycznychmodeli,którerzuciłypewneświatłonabadaniaprzestrzennej
organizacjijednostekosadniczych(takwichobrębie,jakipomiędzynimi),będzie
przedmiotemdyskusjiwdalszychrozdziałachniniejszejpracy.
Podejściascjentystycznewbadaniachgeograficzno-osadniczychzdobyłyjużstałą
pozycję.Zauważyćjednaktrzeba,żemająonerównieżoponentów,zostrożnością,
aniekiedykrytyczniespoglądającychnawynikitychujęć.Naogółodnotowujesiętu
pewnąstabilizację,ajedyniewniektórychprzypadkachnastępujepowrótdometod
prostszych,bardziej„geograficznych”.Chodzioto,abymiećtegoświadomość,zwłaszcza
gdykorzystasięzmetodzapożyczonychzinnychnauk,niedostateczniejeszczezaadapto-
wanychnapotrzebygeografii.Większośćgeografówzaakceptowałatakieujęcia,postulu-
jącjednocześniepotrzebęnieustannejkonfrontacjirezultatówabstrakcyjnychoperacji
matematycznychzrealiamigeograficznymi.Należyznaćproporcjeistaraćsięobardziej
harmonijną,wzajemnieuzupełniającąsięwspółpracębadaczystosującychróżnepodej-
ścia.PoglądtakitrafnieprzedstawiłB.J.L.Berrywkorespondencjiprywatnejskierowanej
doJ.B.Racine’a(18.09.1971),jednegozautorówpodręcznikaH.M.FrenchaiJ.B.
Racine'apt.QuantitativeandQualitativeGeography:lanécessitéd'undialogue(1971,
s.216)„…szczerzemówiąc,niewidzępotrzebydalszejdyskusjinatentemat.Przypusz-
czalniekażdystosujetakienarzędzia,jakieuznazaodpowiedniedorealizacjidanego
celu,równiedobrzeilościowe,jakijakościowe...?(tłum.polskieE.Nowosielska,1977).
Filozofiapozytywistyczna,którastworzyłapodwalinyscjentyzmu,powstałaok.1820r.,
leczznaczącowpłynęłanageografięmiastdopierowlatachpięćdziesiątychXXw.
Odzwierciedlałaonawiększywpływpodejśćnaukowychnawszystkienaukispołeczne,
awzrastającapojemnośćkomputerówumożliwiałamanipulacjęcorazbardziejzłożonymi
statystycznymizbioramidanych.Ujęciascjentystyczneprzyczyniłysiędoznacznielepsze-
gopoznaniazróżnicowańorganizacjiprzestrzeni,jednakżeniebyływpełnisatysfakcjo-
nujące,ponieważnieuwzględniałyczynnikówbehawioralnych,subiektywnych.
Podejściabehawioralneihumanistyczne.Słabośćujęćscjentystycznych(neo-
pozytywistycznych)wrozpoznawaniuiuzasadnianiuzachowańludzkichidużegownich
subiektywizmubyłakrytykowanaprzezbadaczystosującychpodejściabehawioralne
ihumanistycznewopracowaniach,którepojawiłysięwlatachsiedemdziesiątych
iosiemdziesiątychXXw.Tepodejściasprawiły,żeistotnąkwestiąbadaństałosie
pytanieozłożonośćludzkiejmotywacji.Teoriepozytywistycznebyłytakżekrytykowane
zpowoduichniepełnejinterpretacjiograniczeń,którympodlegapodejmowanieludz-
kichdecyzji.Głównaczęśćteoriiipodejść(ogólnienazywanych„strukturalnymi”albo
„strukturalistycznymi”),któreponowniepojawiłysięwewczesnychlatachsiedemdzie-
siątychXXw.,usiłowaławyrównaćtenbrakrównowagi(HallT.,2006).
Ujęciailościowe,gdziezakładano,żerzeczywistość,organizacjaprzestrzennajed-
nostekosadniczych,jestodzwierciedleniemracjonalnegopostępowania,polegającego
np.nalogicznymmyśleniuitrafnympodjęciudecyzji,logicznymwyborzemiejsca
osiedlaniasię,lokalizacjisklepu,przemysłu,zamieszkaniawokreślonejczęścimiasta,
niezawszemogływyjaśnićcałązłożonośćtychzagadnień.TakująłtoAllanPred–
tworzącmodelwyborumiejscprzynoszącychkorzyści,gdziezakładasię,żeczłowiek
wswojejdecyzji(mającdostępnąinformacjęimądrość)wzdecydowanejwiększości
32
