Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10Wstęp
9
zatrudnieniaimieszkalnictwaorazrozwójhipermarketówicentrówhandlowychna
peryferiachwystępujewmniejszymstopniuwEuropieniżwmiastachamerykańskich.
Miastaeuropejskiezachowałyznacznielepiejżywotnośćgospodarcząswoichcentrów
(ang.CBD)niżmiastaamerykańskie.
Rozwójmiastwnajlepiejrozwiniętychkrajachświatawchodziwnowąfazę.
Zmianyobejmująrównieżinneregiony,amająwspólnekorzeniewprocesieglobaliza-
cji,wzrastającejdominacjiwielkichmiędzynarodowychkorporacjiipostępującemu
przesuwaniusięgłównychformdziałalnościgospodarczejzprodukcjirolnejiprze-
mysłowejdoflprodukcji”usług.Towarzyszątemuistotnezmianypolityczne,demogra-
ficzneikulturowe.
Zmianieuległarównieżorganizacjapracy.Popierwsze,powstałyolbrzymiekor-
poracjemiędzynarodowe.Podrugie,nastąpiłoprzesunięcieodsystemuprodukcji
masowejdosystemuprodukcjibardziejelastycznej.Wpływtychzmiannastrukturę
społeczno-przestrzennąmiastajestniezaprzeczalny.Zmieniłysięwreszciezasady
lokalizacjidziałalnościgospodarczejwskalimiejskiej,narodowejimiędzynarodowej.
Korporacjemiędzynarodowedokonałyprzesunięciaprostychrutynowychprac,
wtymmontażowych,doregionówoniższychkosztachpracy.Następowałorównież
stopnioweprzesuwaniebiuriichzapleczaorazzakładówobsługującychcentralena
peryferiemiast,gdziesąniższepodatkiikosztybiurowe.Równoleglenastąpiłakonso-
lidacjalokalizacjisiedzibcentraliprowadzącychbadaniairozwójwwybranychklu-
czowychmiejscach.
Jednymzgłównychprocesówgenerowanychprzezopisanepowyżejzmiany,które
modyfikujągeografięspołecznąmiast,jestdezindustrializacjaorazwielowymiarowy
procesglobalizacjiwielumiastimetropoliiEuropyiAmerykiPółnocnej.Towarzyszy
temudecentralizacjazatrudnieniawprzemyśleiusługachniższegorzęduwwielu
obszarachmetropolitalnych.Nastąpiłarównieżprzemianakilkunajwiększychmetro-
poliiwwyspecjalizowane(np.wzakresieprodukcji,handluiinformacji)miastaglo-
balne(ang.worldcities,globalcities).Równoleglenastąpiłarecentralizacjazatrudnie-
niawusługachiprodukcjiwyższegorzędu.
Wmiastachwspółczesnychmożemywięcobserwowaćdziałanienowychczynni-
kówspołeczno-gospodarczychipolitycznychpowodującychróżnicowanieprzestrzen-
ne.Współcześnieprzyjmujesię,żegłównąprzyczynąkształtowaniasięnowychczyn-
nikówdeterminującychprzemianymiastsązmianyfunkcjonowaniagospodarki
rynkowejpolegającenazaostrzeniusiękonkurencyjnościorazzachodzącyrównolegle
proceszmniejszaniasięsiłyoddziaływaniapaństwanaprocesygospodarcze.
Przyjmujesięrównież,żerynekjestgłównymczynnikiemdeterminującymformę
miastaijegowewnętrznąstrukturęprzestrzenną,jakkolwiekniejestaktoremlubdecy-
dentemkształtującymbezpośredniomiasto.Rynekstanowitylkopodstawęorganiza-
cyjną,wramachktórejsąrealizowaneinteresyposzczególnychkategoriispołecznych,
działajądecydenci,kształtującpolitykęprzestrzenną(strukturęprzestrzennąmiast)
zgodniezeswoimiinteresami.Używającanalogiidosamochodu(Marcus,vanKempen
2002),siłyrynkowemożnaporównaćdokierowcyipaliwa,natomiastsilnikipedał
gazusąwewładaniupaństwa.
