Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
Gerokinezjologia
Podnoszonorolęlepszego,aniżeliprzeciętnydladanegowieku,stanufizjologicz-
nego,psychicznego,społecznegoiduchowegosamopoczuciawpóźnych
latachżycia(wwieku80latiwięcej)orazwskazywanonaistotneznaczenieko-
rzystnegowyposażeniagenetycznego.Wśródwskaźnikówiuwarunkowańzdro-
wegostarzeniasięwymienianoteż:utrzymywanieniezależności,zadowalający
statusekonomicznyispołeczny,poczuciesensuiceluwżyciuorazdążeniedo
samorealizacji.Fizjologicznestarzeniesięjestoczywiścienieuchronne,alejego
tempozależyrównieżodwieluelementówstylużycia.Zpewnościąmożnabytu
wyróżnićnastępująceczynniki(predyktory),któremogąprzesądzaćojakości
starzeniasię:
t
czynnikigenetyczne(genom);
t
czynnikiosobnicze,wtym:choroby,kalectwa,otyłość,zaburzenianeurohor-
monalne;
t
wyboryżycioweizachowania(alkohol,palenietytoniu,aktywnośćfizyczna,
żywienie,higienatrybużycia);
t
charakterystykipsychologicznedanejosoby;
t
wydarzeniażycioweiobciążeniepsychiczne(stresy);
t
statussocjo-ekonomicznyiaktywnośćspołeczna(zawodowa,rodzinna,towa-
rzyska);
t
fizyczneispołeczneśrodowisko(opiekazdrowotna,służbysocjalne);
t
kulturaipłeć[261,120].
Panujeprzekonanie,żemaksymalnamożliwadługośćżyciaczłowiekaniezmie-
niłasięodczasówprehistorycznychiwynosi110–120lat.Ciąglejednakbardzonie-
wieleosóbosiągatenwiek.Niejestteżjasne,jakiegłównemechanizmytkwiąupod-
łożazmianfizjologicznychorazcobezpośredniookreślaowecoraztogorszezwie-
kiemfunkcjonowanieczłowieka,jakrównieżcoostateczniezawszeprowadzido
śmierci.Dlaczegoteżludziestarzejąsięwniejednakowymtempie?Istotątychpo-
szukiwańbyłowjednychprzypadkachznalezieniegłównejprzyczynynieuchronnej
śmierci,aleinniautorzykoncentrowalisięraczejnaczynnikachzakłócającychpo-
myślnestarzeniesię.Większośćzgadzasię,żeogólniescharakteryzowaneponiżej
teoriestarzeniasięmogąwjakiejśmierzewzajemniesięuzupełniać.Ciągleteżak-
tualnajestopiniawskazująca,żeteorieteznajdująsięraczejwsferzehipotez,ani-
żelitłumacząjenaukowedowody.
1.Teoriagenetyczna.Koncentrujesięnaproblemiedziedziczeniaijegoroliwpro-
cesiestarzeniasię.Istniejepogląd,żestarzeniesięjestrezultatemstopniowegoroz-
kładukwasudeoksyrybonukleinowego(DNA)ijegosekwencjiwobrębiekomórek,
powodującichniepełnąreplikację.Teoriagenetycznazakładawystępowaniebiolo-
gicznegozegara,któryjestzaprogramowanywobrębiekażdejkomórkiizapobiega
stałemuwzrastaniuoraznieograniczonemudzieleniusiękolejnychkomórek.Okre-
