Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.ChinyiIndie
23
wynaleźlim.in.taczke
L,strzemie
L,sztywnechoma
Lto(zapobiegaja
Lceduszeniusie
L
konia),kompas,papier,druk,prochstrzelniczy,porcelane
L,jedwabiherbate
L27.
Najistotniejsza
Lzmiana
Lwdziedziniegospodarkibyłozastosowaniez
lelaza,
prawdopodobnieodVIIw.p.n.e.,ikorzystanieztechnikiodlewnictwaowiele
wiekwwcześniejniz
lwEuropie.Z
lelazauz
lywanoprzedewszystkimdowyrobu
narze
Ldzirolniczych,apźniejdowytwarzaniabroni28.
Podstawowymzaje
Lciemludnościbyłauprawaroli.Zastosowanienarze
Ldzi
z
lelaznychspowodowałoznacznywzrostplonwwrolnictwie.Uz
lycieporaz
pierwszyz
lelaznegopługacia
Lgnie
Ltegoprzezzwierze
Lta(przewaz
lniewoły)trafnie
określasie
Ljakorewolucje
Lwrolnictwie.Narze
Ldziaz
lelazneumoz
lliwiłyznaczna
L
rozbudowe
Lsystemuirygacjiikontrole
Lstanuwd.WIIIw.p.n.e.uregulowano
rzeke
LMin,coumoz
lliwiłowprowadzenieuprawnaobszarzeokoło200tys.ha.
Urza
Ldzeniatesa
Lwykorzystywanedodniadzisiejszego29.Regulacjawdokazała
sie
Ldobrodziejstwemdlarolnictwa.WChinachuprawianogłwnieproso,pszenice
L
iryz
l,anajpopularniejszymizwierze
Ltamihodowlanymibyły:bydło,owce,konie,
kozy,kury,psyiświnie30.
Rozwjrolnictwawpłyna
Lłnaprzyrostliczbyludności(podkoniecstaroz
lytności
populacje
LChinszacujesie
Lnaokoło25mln)orazspowodowałpoprawe
Lwzakresie
wyz
lywienia.Dalszeosia
Lgnie
Lciawrolnictwiedokonałysie
Ldzie
Lkiznacznemuposte
Lpowi
agrotechnikiwczasachpanowaniadynastiiHan(odIIw.p.n.e.do220r.n.e.).
Wtejepocenasta
Lpiłorwniez
lprzyśpieszenierozwojurzemiosła.Poste
Lpowała
tez
ljegospecjalizacja;wytwarzanocorazlepszewyrobyjedwabneiprzedmiotyzbytku
(zwłaszczazbra
Lzuinefrytu).TkaninyzepokiHansłyne
Lłyzracjiwysokiejjakości
ibogactwabarw.Wtymczasiestworzonopodstawyrozwojusłynnegorzemiosła
artystycznegoisztukichińskiej.Wzrosłorwniez
lznaczeniegrnictwaihutnictwa31.
WzrostgospodarczyChinpobudzałrozwjhandluwewne
Ltrznegoizagraniczne-
go.Kupcychińscybogacilisie
L,mimoz
learystokracjaziemskaodnosiłasie
Ldonich
nieche
Ltnieidyskryminowaławewszelkimoz
lliwysposb.Podobnie,mimoutrudnień
zestronypaństwa,rozwijałsie
Lhandelzagraniczny.Wpływyimperiumchińskiego
sie
Lgałydaleko.ChinyopanowałyMongolie
L,doline
LrzekiTarym,graniczyłyzpasmem
grHindukusziIndochinami.Kupcychińscydocieralidoodległychkrain.Nawia
Lzane
zostałysporadycznekontaktyzeświatemśrdziemnomorskim.Głwnymichińskimi
artykułamieksportowymibyły:jedwaborazwyrobyzbra
Lzuikamieniszlachetnych.
Importowanoprzewaz
lnieprzedmiotyzbytku.Niektrzyautorzyutrzymuja
L,z
lebilans
handluzagranicznegobyłdlaChinzdecydowanieniekorzystnyistałsie
Ljedna
L
zprzyczynzałamaniachińskiejgospodarki32.
27D.S.LandesBogactwoine
˛dzanarodw,Warszawa2000,s.77-78.
28W.Rodzińskiop.cit.,s.44-45.
29Ibidem,s.45.
30A.CotterellChiny,w:Cywilizacjestaroz
˙ytne,ed.cit.,s.310.
31Ibidem,s.45-48.
32W.Rodzińskiop.cit.,s.45-46,189;J.Wolskiop.cit.,s.39.