Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Społeczeństwopóźnejnowoczesności
tegosystemu.Konsumpcjajestczynnikiemnapędowymprodukcjiiwtymsen-
siejątworzy.Wjejrezultacieproduktstajesięproduktemwpełnymtegosłowa
znaczeniu,poprzezkonsumpcjędopełniasięjegoistota,jednocześniedziękiniej
tworzonajestpotrzebanowejprodukcji.Coistotniejsze,konsumpcjareprodukuje
równieżpotrzebę,stanowiącąswegorodzajuwyzwaniedlaprodukcji.Opisanatu
relacjaniejestjednostronna,równieżprodukcjastymulujekonsumpcję.Dziejesię
takwrezultacieokreślaniaprzezprodukcjęsposobukonsumowania,nadawanie
jejostatecznegokształtu,tworzenieprzedmiotukonsumpcji,atakżetworzenie
potrzebkonsumentów.
Ogniwapośredniczącewspomnianegołańcuchatopodziałiwymianadóbr.
PodziałproduktówjestwedługMarksanastępstwempierwotnegopodziałuza-
wartegowprocesieprodukcjiiokreślającegostrukturęprodukcji.Zuwaginafakt,
żekapitalizmcharakteryzujesięnierównympodziałemdóbrwspołeczeństwie,co
stajesięzarzewiemkonfliktuinteresówpomiędzyklasądominującąizdomino-
waną,wcześniejlubpóźniej,wrazzewzrostemświadomościpołożeniaklasowego
wśródklasyzdominowanej,dojdziedowybuchurewolucyjnego.Tanierówność
jestzatemefektemstrukturyprodukcjii,szerzej,prawspołecznych.Wymiana
dóbrzkoleijestściślepowiązanazkonsumpcją.Potrzebakonsumpcyjnainicjuje
wymianę,którejpodstawąjestpieniądz,wsystemiekapitalistycznymobdarzony
zaufaniemspołecznym.
Produkcja,wymianaikonsumpcjatworząkrągcyrkulacjipodsycanyprzezka-
pitał,budującykolejnemiejscaprodukcji,dokonującwtensposóbekspansjiform
kapitalistycznejprodukcji.Rozwijającsiływytwórcze,kapitałprodukujewartość
dodatkową,którawymagazwiększeniakonsumpcji.Innymisłowyzwiększeniu
produkcjimusiodpowiadaćwzrostkonsumpcji.Itakwłaśniesiędzieje,dzięki
dystrybucjiistniejącychpotrzebwszerszychkręgachspołeczeństwa,tworzeniu
nowychpotrzeboraznowychwartościużytkowych.Istniejąjednakgranicetego
rozwoju,wpostacipracykoniecznejigranicypłacy,wartościdodatkowej,jakodo-
datkowegoczasupracy,wartościwymiennejjakogranicyprodukcjiczyograniczenie
przezwartośćwymiennąprodukcjiwartościużytkowych.Wkonsekwencjirozwój
kapitałuprowadzidoograniczeniaprodukcjiitymsamymkonsumpcji,arozwój
siłwytwórczychskutkujeichrozkładem.
Wanalizowanymtuukładzieprodukcja–wymiana–konsumpcjakluczowym
ogniwemjestdlaMarksatapierwsza,określonaspołecznieideterminującanietylko
ekonomię,alerównieżpolitykęikulturę.Konsumpcjanatomiastmiaładlaniego
marginalneznaczenie.Wydajesięjednak,żepróbujączastosowaćdowarunków
współczesnychzaproponowanyschematrelacjipomiędzywymienionymielemen-
tami,należałobypoczynićdwieuwagi,którekorygująomówionytupunktwidzenia
autoraKapitału.Popierwszewydajesię,żewspółcześniemamydoczynieniaznieco
innymrozłożeniemakcentówpomiędzywspomnianymiogniwamiiwzwiązku
ztymtokonsumpcjawydajesięmiećwtymukładzieznaczeniepierwszorzędne.
28
