Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
GrynaszachownicywkulturzedworskiejirycerskiejśredniowiecznejAnglii...
Wśrodowiskachdworskichirycerskichzarównowśredniowiecznej
Anglii,jakinatereniedużejczęściEuropyłacińskiejdużąwagęprzywiązy-
wanodorodzajugierdomowych,należącychdogrupygierplanszowych
(ang.boardgames),naczelezszachami.Charakterystykęgrywszachywarto
więcrozpocząć,odpowiadającnapytanie,gdzienarodziłasiętagraiwja-
kichokolicznościachznalazłasięwkręguzainteresowańeuropejskiegory-
cerstwa.
ZaojczyznęszacwuważasięIndie,choćniemapewności,kiedyusta-
lonoregułytejgry.Szacunkowoprzyjmujesię,żestałosiętowVIw.w
łnocnejczęścisubkontynentuindyjskiego,wdolinierzekiGanges.Wów-
czas,ponajazdachHunów,tarozległakrainabyłapodzielonanawielezwal-
czającychsiępaństewek.Wojna,konfliktmilitarnydwócharmiinależałydo
porządkudziennegoówczesnejrzeczywistościpolitycznejnatamtymobsza-
rzeAzji,comiałowpływnaspecyfikęgrywszachy,będącejstarciemdwóch
zwalczającychsięstron.
Żywotwładcyjednegoztakichwojującychindyjskichpaństw,Życie
Harsha,napisanyprzezjegonadwornego,nieznanegozimieniapoetęok.
625r.,zawierapierwsząznanąwzmiankęoszachach.Pojawiasięsłowocha-
turanga,którewsanskrycie,literackimjęzykuużywanymwśredniowiecznych
Indiach,byłonazwąszacw.Zczasemgrętęopanowalipozostającyw
kontaktachdyplomatycznychzindyjskimipaństwamiPersowie,aodnich
przejęlijąArabowie,którzydokonalipodbojupaństwaperskiego.Arabska
nazwaszacw,shantranjpochodziodperskiegochatrang,coznowucofanas
nagruncieetymologiidochaturanga.WstuleciachVII-VIII,czyliwpierw-
szychwiekachgeograficznejekspansjiislamu,grajestjużznananadworach
arabskichkalifów,zaśwIXiXwiekuwBagdadziepodpanowaniemdyna-
---
---
---
---
---
---
--
AShortHistoryofChess,Oxford1963;G.Cardano,TheBookonGamesofChance,NewYork
1961;R.C.Bell,BoardandTableGamesfromManyCivilizations,Oxford1960;J.Giżycki,
Zszachamiprzezwiekiikraje,Warszawa1984;R.Eales,Chess…,idem,TheGameofChess:an
AspectofMedievalKnightlyCulture,[w:]PapersfortheFirstandSecondStrawberryHillConferences.
TheIdealsandPracticeofMedievalKnighthood,wyd.C.HarperandR.Harvey,Woodbridge1986,
s.12-34;J.Petzold,Schach.EineKulturgeschichte,Leipzig1986;W.Endrei,L.Zolnay,Funand
GamesinOldEurope,Budapeszt1986;H.Holländer,EinSpielausdemOsten,[w:]DieBegegung
desWestensmitdemOsten.Kongressaktendes4.SymposionsdesMedidvistenverbandesinKöln1991aus
Anlassdes1000.TodesjahresderKaiserinTheophanu,wyd.O.EngelsiP.Schreiner,Sigmaringen
1993;S.Petenyi,GamesandToysinMedievalandEarlyModernHungary,Krems1994,s.10-35;
J.Verdon,Przyjemnościśredniowiecza,tłum.J.M.Kłoczowski,Warszawa1998,s.116-119;
D.Parlett,OxfordHistoryofBoardGames,Oxford1999.