Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
GrynaszachownicywkulturzedworskiejirycerskiejśredniowiecznejAnglii...
Grawszachytoniejedynarozrywkazużyciemplanszy-szachownicy.
PrzedzadomowieniemsiętejgrywEuropieok.X-gowieku,naStarym
Kontynenciepopularnebyłyinne,choćmniejskomplikowanepodwzglę-
demregułgryplanszowe,funkcjonującewźródłachpisanychpodzbiorczą
nazwątabula.Podtymterminemkryłasięcałagamagier,którychcharakte-
rystycznącechąwspólnąbyłoto,żerozgrywanojenaplanszy,używającdo
tegocelupionkówzwanychtabula.Samtermin„tabuladoznaczazestawdo
różnegorodzajugierzzastosowaniempłaskichpionków(tabulae),koścido
wyrzucaniaoczekiplanszy.„Graćwtabuladstanowiłowięcokreślenietak
szerokie,jakdzisiajnp.pojęcie„graćwkartyd,nieprecyzującjednocześnie,
októrązwielukarcianychgierchodzi.Znawcatematu,HaroldJ.R.Murray
wyodrębniłiopisałzasady26gierzgrupytabula.6Jakpokażęwdalszejczę-
ściksiążki,wanalizowanychprzezemnieźródłachgrytabulapojawiałysię
najczęściejjedyniepodtąogólnąnazwąiniemożliwejestaniichbliższezi-
dentyfikowanie,aniteżpodaniereguł.
Jakpostaramsięwykazaćwdalszejczęściwywodu,zapopularnością
gierzgrupytabulaizwiązanychznimiszachówprzemawiałowiele-do-
starczałybowiemnietylkorozrywki,leczzichpomocąuczonoiwychowy-
wano,objaśnianoświatfizycznyizmieniającysięukładspołeczny,wpisując
tegrywlicznemetaforyiporównania.Grynaszachownicymiałyteżzna-
czeniespołeczne,albowiemzaichpośrednictwemnawiązywano,prowadzo-
nolubzrywanodialogwkontaktachmiędzyludzkich.Niewątpliwieznacząca
rola,jakąwkulturzedniacodziennegoczłowiekaśredniowieczaodgrywały
gry,skłaniadoszukaniaodpowiedzinapytanieogenezętegofenomenu.Z
uwaginadużyzasięgchronologicznyigeograficznyanalizowanegozagad-
nienia,skoncentrujęswerozważania,jakzaznaczyłemwewstępie,naroli
gierwtabulaiszachówwśredniowiecznejedukacjirycerskiejnaterenieła-
cińskiejEuropy,uwzględniającszczególnieobszarówczesnejAngliizjej
najbliższymisąsiadami.
Wswejznakomitej,klasycznejjużksiążcenatematodmianrycerskiego
etosuMariaOssowskawyrażapogląd,że„niepodobnaprzeniknąćjakiejś
kulturybezwiedzyotym,jakiewzoryleżąupodstawjejzabiegówwycho-
wawczychd.7Takcelniesformułowanątezęnależymiećnauwadze,pytając,
jakiemiejscezajmowałyijakąrolępełniłygryplanszowewedukacjiludzi
---
---
---
---
---
---
--
prowadziwPoznaniuarcheologmgrAgnieszkaStempin.Ichwynikimająbyćopublikowa-
ne,jakzapowiadaautorka,wosobnejrozprawie.
6H.J.R.Murray,TheMedieval...,s.57-69.
7M.Ossowska,Ethosrycerskiijegoodmiany,Warszawa2000,s.15.
