Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
PiotrHiszpan
4.Także,jeżelioczyinozdrzaiustanamaścisięmirrą,storaksem,strojembo-
browym6,opium,szalejemodgotowanymwwodziezmiodem,natychmiastchory
sięuspokoi.Tenże.
5.Także,zróbmaśćzroślinyzwanejgoryszmiarz,kostowca7,olejuróżanego;
namaśćcałągłowę;chorywnetzaśnie.
6.Także,opiumdwiedrachmy(dr.)8,zaczynufermentowego3dr.,utrzeć
zmiodemioctem;namaścićwszystkiemiejscapulsuachorysięuspokoi.Tenże.
7.Także,owocenasierdzia9zwinemdajdopicia;chorywnetsięuspokoi.Tenże.
8.Także,opium,nasienieszaleju,mleko10zcukremzmieszajzsokiemsałaty
ogrodowejistosujjakookładywpostaciplastranaczoło.Tenże.
przezApismellifica.Woskużółtegoużywanodomaściiplastrów,woskubiałegonienależyużywaćdo
preparatówgalenowych,jakodrażniącego.Pomiędzywoskiemżółtymabiałymjesttakaróżnica,jak
międzyświeżymazjełczałymtłuszczem.Zwoskuprzyrządzanoolejekwoskowy,OleumCeraeoraz
Unguentumv.Ceratumrefrigerans.PreparattenzostałwprowadzonyprzezGalenaibyłznanyprzez
szeregwiekówpodnazwąUnguentumalboCeratumrefrigerans.ThesaurusPauperumrozróżnia:nCera
alba”=woskbiały,X,6;XV
,14;XLVIII,18.nCeramellita”=wosksłodki,XLVIII,19.nCerarubea”=
woskczerwony,XLVIII,40.nCerauirginea”=gatunekwoskuowysokiejjakości,XLVIII,15.
6
nCastoreum”=strójbobrowy,por.V
,16;VI,58;VII,9,11;VIII,48;XIII,2,3,5;XXII,32;
XLIII,5,17;XLVI,[7];XLVIII,40,42.Castoreum,Testesfibrorum-strójbobrowy.Strójbobrowy
jestbardzostarymlekiem,wspominaonimHerodot,zalecaHippokratesinastępniewielulekarzy
greckichirzymskichleczyłonimprzypadłościmenstruacyjneinerwowe,boskórytewydzielałyete-
rycznyolejekosilnejwoni,wywierającpewnespecyficznedziałanienaorganizm,toteżiużyciestroju
bobrowegowrozmaitychformachutrzymałosięwfarmakopeiażdoostatnichczasów.Specjalnie
strójbobrowymiał,wedługstarożytnejmedycyny,działaćprzeciwkomnóstwucierpień,nachoroby
uszu,bólgłowy,padaczkę,kolkę,bólzębów,cierpieniewątroby,słabywzrok,ukąszenieniedźwiedzia
imnóstwoinnych,takżebyłtolekprawdziwieuniwersalny,którymszafowaliszczególnieszarlatani;
lekbardzowdzięczny,bodrogi,azdradzającysięwnajsubtelniejszejilościswąprzejmującąwonią.
7
nCostus”=roślinaoodurzającymzapachu(CostusarabicusL.),zktórejrobionokosztowną
maść,por.XXXVIII,6;XLVIII,4,111.Por.nCostumradixherbaeestnascentisinIndia,Arabia,et
Syria,sedmeliusArabicum”,św.IzydorzSewilli,Etymologiarum,PLLXXXII,624;RabanMaur,De
universo,PLCXI,528.
8
ndr.”=drachma-średniowiecznajednostkamasyrówna3,75g.
9
nAnacardum”=nasierdź(AnacardiaorientaliaL.).Owocenasierdziaużywanebyłyprzez
lekarzyarabskich,odktórychwiadomościotymlekuprzejąłPawełzEginywVIw.Nazwaanacardia
pochodziodsłówana-podobnyicor,cordis-serce.
10
nLac”=mleko,por.VIII,51;X,1;XVI,[2];XXI,8,59,67;XXIV
,1,2,10,11;XLIII,3.
nLacasine”,nasininum”=mlekooślicy,XXI,67;XXXIII,7;XLV
,[20].nLaccanis”,ncaninum”=
mlekosuki,II,7;VIII,19;XI,53;XLVI,23,[41].nLaccapre”,ncaprinum”=mlekoowcze,XXI,3,
67;XXIV
,7;XXV
,22;XXXII,2;XXXIII,7.nLaceque”=mlekoklaczy,VII,5.nLacmulieris”=
mlekokobiece,V
,10,12;VI,52;VIII,6,17,32,43,[94],112;IX,4,8,14,16,18,22;XLVI,13,42;
XLVIII,78.nLacporcinum”=mlekoświni,XIV
,5.nLacuacce”,nuaccinum”=mlekokrowie,XXI,
3,68.MlekoróżnychzwierzątikobiecebyłooddawnaużywanewEgipcie,Indiach,GrecjiiRzymie,
jakośrodekleczniczy,aległówniedietetyczny.Mlekooślicikoziedawanonaprzeczyszczenie,zaś
mlekokrowieiowczeprzeciwnie,miałowstrzymywaćbiegunkę.Mlekooślegotowanemiałowy-
woływaćwymioty.PoppaeaSabina,okrutnażonaNerona,smarowałatwarztłuszczemwełnyowczej
(PinguiaPoppaeana)ikąpałasięwmlekuoślic.ToteżwstajnidworuNeronastałozwykle100oślic
dostarczającychmlekanakąpiel.Stosowanotakżeserwatkęprzyrządzonązmlekakrowiegoikoziego.
Przetwórtenzachowałsiępodzieńdzisiejszyzpewnymizmianami.Serwatkęczyliżętycęprzyrządza
sięsłodką,SerumLactisdulce,zapomocąpodpuszczki,kwaśną,SerumLactisacidum,osłodzoną,
