Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pierwsiosadnicy
naziemiachLitwy
25
Podstawowymtowarem,któryBałtowiewymienialinabrąz,byłbursztyn,który
docierałnietylkodowschodniej,aleidopołudniowejEuropy.Nalitewskichwy-
brzeżachMorzaBałtyckiegoznajdujesięzdecydowaniewięcejzabytkówbrązowych
niżwśrodkowejiwschodniejLitwie,położonejdalekoodszlakówifaktoriihand-
lowych.Napytanie,wjakisposóbizjakichprzyczynneolitycznakulturarzucewska
przekształciłasięwbogatąwnowezwyczajekulturękurhanów,nieznamyjeszcze
odpowiedzi.
Wepocebrązunawschódodkulturykurhanówzachodniobałtyjskichuformowała
siękulturaceramikikreskowanej,któraobjęłacałąobecnąwschodniąipółnocno-
-zachodniąLitwę,środkowąBiałoruśorazpołudniowo-wschodniąŁotwę.Kulturata
funkcjonowaławpóźnejepocebrązu,wczesnejepoceżelazaiwokresierzymskim,
czyliodItysiącleciap.n.e.doIII–IVw.n.e.Zostałataknazwanaodcharakterys-
tycznegodlaniejzdobieniapowierzchninaczyń(pionoweiukośnekreski).Do
poznaniakulturyceramikikreskowanejprzyczyniłysięprzebadanewczesnekurhany
litewskie,naktórychzbudowanoumocnioneosady(Dukszty,Nevieris
'ke
˙s,Petras
'iu
¯-
nai,Mos
'ke
˙nai,Narku
¯naiitd.).Ceramikakreskowanabyłapopularnaszczególniena
ZaniemeniuiwewschodniejLitwie,południowejŁotwieorazśrodkowejBiałorusi,
awięcnaobszarze,gdziekształtowałysiępóźniejszeplemionalitewskieiłotewskie.
Bardziejnawschódodnich,ażdozlewiskagórnejOki,równieżmieszkaliBałtowie
wschodni.Natymobszarzewykształciłysiękulturybałtyjskie:dnieprzańsko-dźwiń-
ska,kurhanówgórnejOki,juchnowskaimiłogradzka.Zdaniemjęzykoznawców,
większośćtoponimówihydronimówbałtyjskich,znanychztychobszarów,również
powstałaniepóźniejniżwIItysiącleciup.n.e.Bałtowiezajmowaliwięcwówczas
ogromnyobszarśrodkowejEuropy,któryobejmowałobecnąLitwę,Łotwę,Białoruś,
północno-zachodniąUkrainę,zachodniąRosję,byłePrusyWschodnieorazpółnocną
Polskę.PrabałtowiewII–Itysiącleciup.n.e.byliznacznierozproszeni,jednakzcza-
semstalisięjednązgłównychgrupetnicznychwcentralnejstrefieleśnejwschod-
niejEuropy.Obecneziemielitewskieiłotewskieobejmująniewieleponad15%
dawnychobszarów.
PierwszeosadykulturyceramikikreskowanejpojawiłysięwIItysiącleciup.n.e.
WewschodniejLitwieznanychjestokołosześćdziesięciustanowisk(m.in.Brato-
nis
'ke
˙s,Z
'alioji,Samantonys,Kiernów).Osadytezostałyzałożonenamiejscubyłych
obozowiskmezolitycznychineolitycznych.Znaleziononanichwyrobykrzemienne,
ceramikęsznurowąoraznieznaczniekreskowaną.
WItysiącleciup.n.e.ludnośćzamieszkiwałaumocnioneosady–wczesnegro-
dziska.WLitwieWschodniejznanychjestokołostutakichgrodzisk.Grodziska
byłyjeszczeniewielkie(mniejwięcej50–60635–45m)iniemiałysilnychumocnień.
Niekiedywokółosadyusypywanowałiwykopywanorów(Narku
¯nai,Sokis
'kiai),nie-
kiedybudowanopalisadęzprostopadlezbitychpaliprzeplecionychgałęziami.
Wewnątrztakichumocnieństałynaziemneprostokątnebudowledrewnianeokon-
strukcjisłupowej,wewnątrzztzw.otwartympaleniskiempośrodku.Większość
budynkówznajdowałasięprzeważnienaobrzeżachplacuiwówczasczęśćcentralną
zajmowałmajdan(Nevieris
'ke
˙s),aniekiedyzabudowanybyłcałyplac(Sokis
'kiai,
