Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JERZYMATERNICKI
(Rzeszów)
Badanianadhistoriąpowszechnąśredniowieczną
inowożytnąwPolsce(do1918r.)
Poglądyhistoryków,tworzoneprzeznichteorie,ideeikoncepcjehistorycz-
nestanowią-jeślitakrzecmożna-wypadkowąoddziaływaniawieluczynni-
ków,mająwieleźródeł.Jednymznajważniejszychjestniewątpliwiewspółczesna
historykowirzeczywistość,którakształtujejegowyobrażeniaoczłowieku,życiu
społecznym,opaństwie,gospodarce,kulturze,takżeowzajemnychrelacjachpo-
międzyżnymistrukturamiludzkiegoświata.JużwXIXw.wieluhistoryków
zdawałosobiesprawęztego,żepatrzymynaprzeszłośćprzezpryzmatteraźniej-
szościijejproblemów1.WXXstuleciupoglądtenznalazłpowszechnąakceptację,
stałsięjednąznajczęściejpowtarzanychopiniioprofesjihistoryków.
Drugimźródłemwypowiadanychprzeznichpoglądównaprzeszłośćjestpa-
mięćzbiorowa,zakorzenionamocnowświadomościludzi,przedewszystkim
wspólnotnarodowychipaństwowych.Jestona-wswymzasadniczymzrębie-
rezultatembezpośredniegodoświadczeniadziejówprzezkolejnepokolenia,któ-
reswojedokonania,obserwacje,przeżyciaiprzemyśleniastarająsięwtakiejlub
innejformieprzybliżyćpotomnym.Owanhistoriadoświadczona”,przekazywa-
nanajczęściejustnie,alenierzadkotakżewformiepisemnej,naprzykładwpo-
stacirelacji,wspomnieńipamiętników,wywieraprzemożnywpływnietylkona
nzwykłychludzi”;kształtujetakże-itowdużymstopniu-wyobrażeniahistory-
ków,przedewszystkimichemocjonalnenastawieniawobecposzczególnychzja-
wisk,wydarzeń,postaci,instytucjiiideihistorycznych.
Historiawyrosłazpotrzebyutrwaleniapamięciinadaniajejpożądanegoprzez
jejtwórcówkształtu2.Zczasemprzecieżzaczęłasięwyzwalaćztychwięzów.Po-
stępującyprocesdoskonaleniawarsztatunaukowego,przyjęciecorazbardziejry-
gorystycznychzasadpostępowaniabadawczego,powstaniewyspecjalizowanych
1Por.J.Maternicki,Historiaiżycienarodu.PoglądyipostawyhistorykówpolskichXIXiXXw.,
Rzeszów2009.
2Spośródwieluopracowańnatentematnaszczególnąuwagęzasługują:J.LeGoff,Historia
ipamięć,Warszawa2007;K.Pomian,Historia.Naukawobecpamięci,Lublin2006.