Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział4
JeanEpstein
JeanEpstein(1897–1953)byłzarównoreżyserem,jakiteoretykiemfil-
mu.Związanyzkręgamifrancuskiejawangardyfilmowejjakotwórcapo-
zostałodniejniezależny;jakoteoretyksformułowałbardzoosobistąwizję
kina,którebyłodlańśrodkiemumożliwiającymakcesdoświataniedo-
stępnegozmysłowemupoznaniu.Utrzymywał,iżkinojestzsamejswej
istotyponadnaturalne.Pisałprzezcałeżycie,leczhistorycymyślifilmo-
wejrozpatrująprzedewszystkimjegowczesny,pionierskidorobek,nie
doceniającwpełnipóźniejszego.
Epsteinanieinteresowałymożliwościreprodukcyjnekina,leczto,cojest
onozdolnedodaćdofaktumechanicznejrejestracji,przekształcającnatu-
ralnewidzenieświata.Jakomyślicieliartystadążyłdotego,byrozszerzyć
możliwościprzedstawieniowekinatak,bymogłooddaćpsychologiczną
złożonośćliteraturyiekspresjęwłaściwąmuzyceipoezji.
WsystemiepoglądówEpsteinaznalazłysięwszystkiekluczowepojęcia
charakteryzująceówczesnąestetykęfilmu.Wśródnichtakżeprzekonanie
ojęzykowejnaturzekina.Pisałnatentemat,poczynającodwczesnych
książekzlatdwudziestychażdoostatniej,Espritdecinéma(1955).Pod-
sumowaniejegopoglądównatentematmożeskłaniaćdomniemania,żesą
onewewnętrzniesprzeczne.Zjednejstronybowiemjęzykfilmujest
–jegozdaniem–Wprymitywnywswychkategoriachiideach”,zdrugiej
zaś–złożonyiniewiarygodniesubtelny.Tęsprzecznośćmożnaobjaśnić
komplementarnymcharakteremkoncepcjiEpsteina.Kinobowiemwydaje
sięzbliżaćdojęzykapojmowanegonawzórjęzykawerbalnego,aleprzede
wszystkimjestmowąuczuć,któremogąbyćkomunikowanenietylkopoza
słowem,aleniejakoprzedsłowem,wfaziepoprzedzającejjegonarodziny.
WLecinématographevudel’Etna(1926)pisał:WPowstał[…]uniwersal-
nyjęzykpanującynadsześciomatysiącamidialektównaszegoglobu[…],
językdziwny,któryasymilujemynaszymwzrokiem,aniesłuchem.Powstał
wciemnościachsalkinowychsprzyjającychfenomenomtelepatii,awięc
najbardziejodległymskojarzeniom,najbardziejintymnymzwiązkomducho-
