Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
CZĘŚĆPIERWSZA.
AleksanderWielki
wykazywało,jaksięwydaje,silnetendencjepanhellenistyczne.Utwórzatrzy-
mywałsięnaroku327,kiedytoautorstraciłżycie(patrzs.68-69).Kallisthenes
podawałzapewnewieleszczegółowychwiadomości,boznajdującsiętużprzy
osobiekróla,byłdobrzepoinformowanyobieguwydarzeńimiałprawdopo-
dobniewgląd(aleczytowykorzystywał?)wephemerźdes.
WysokimdostojnikiemdworuAleksandrabyłChareszMityleny,któryza-
pewne(tekstuniemamy)pisałwswejhistorii(DziejeAleksandra–Ta
´kat’Ale
´ks-
andron)właśnieodworskichsprawach,aleojegodzielewiemybardzomało.
ZkoleiNearchoszKrety,dowódcazbudowanejwIndiachfloty,która
dopłynęładoujściaTygrysuiEufratu,pozostawiłopiscałejtejwyprawy(Pły-
nięciewzdłużliniiwybrzeża–Paraplou
´s),zamykającysięrozważaniamiodalszych
planachAleksandra.Niestety,znowunicpewnegoniedasiępowiedziećostop-
niuwiarygodnościtegoprzekazu,toteżhistorycydzisiejsiwahająsiępomiędzy
ocenamipochlebnymiazdecydowanienegatywnymi.
NatomiastopiniaodzieleOnesikritosazAstypalai,sternikakrólewskiego
okrętunaIndusieiokrętuNearchosawczasiejegomorskiejwyprawy,jestna
ogółkrytyczna.Miałtobyćwielcepanegirycznyutwór(OwychowaniuAleksandra
–PósAle
´ksandrose
´chthe),opublikowanywkrótcepośmierciAleksandra,który
stałsięjednymzeźródełwykorzystywanychprzezautorówromansowychopo-
wieścioMacedończyku.
Niewiemy,kiedypowstałaniedostępnanamrelacjazwyprawypióraPtole-
meusza,synaLagosa,jednegozludzinajbliższychkrólowi,którypojegośmierci
zostałnajpierwsatrapą,anastępniekrólemEgiptu.Ptolemeusznapewnobył
dobrzepoinformowanyorelacjonowanychprzezsiebiewydarzeniachiniemógł
zamieszczaćjawnychfałszów,którekompromitowałybygowoczachludzidob-
rzeznającychfakty.Jeślimiałwrękuephemerźdes,mógłjewykorzystaćdlapo-
twierdzeniapewnychbardzoszczegółowychinformacji(np.imiondowódców
kierującychdrugo-itrzeciorzędnymiakcjami).Jegodziełocharakteryzowałosię
stylemsuchym,wolnymoddramatycznychefektów,cudownościczyfantastycz-
nychpomysłów.Nienależyjednakwyobrażaćsobie,żeopowiadaniePtolemeu-
szaniebyłostronnicze.WładcaEgiptutoprzedewszystkimpolityk,anieba-
dacz,toteżpisałwcelachpraktycznych,niezaśnaukowych.Nawetpozornie
najodleglejszaodpropagandy,rzeczowarelacjamogłazawieraćprzydatnedla
autoreklamyelementy.Opisybitewbądźnaradkrólewskich,wktórychwystę-
powaliwielcyhellenistycznegoświata,miaływażkipolitycznywydźwięk.Pto-
lemeusz,wysuwającnaplanpierwszypewneepizodyiokreślonychuczestników,
aprzemilczającinnebądźtraktującjepobieżnie,kierowałsięspecyficznymi
potrzebamilat,wktórychtworzyłswojąrelację.JakowładcaEgiptu,zakładający
własnądynastię,PtolemeuszpragnąłrozwijaćmitAleksandrainiejestprzy-
padkiem,żetoonzagarnąłciałokrólaorazstworzyłmonumentalneramydla
kultuZdobywcy.Innasprawa,żeukładającswehistorycznedzieło,postępował
dyskretniejiwsposóbbardziejumiarkowanyodinnych.
Drugimautorem,którywstarożytnościmiałopinięrzetelnegoopowiadacza
faktów,byłAristobuloszKassandrei,uczestnikwyprawy.Przystąpiłdojej
