Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Teoriapolityczna
stosunkówmiędzynarodowych
55
zostałDstworzony”wXIXw.inadaldominujewstandardowychnarracjachna
współczesnychuniwersytetachzachodnich,takżepolskich.Jegoistotajestpo-
wszechnieznanaiskładasięzwyboruDwielkichmyślicieli”,odPlatonadoMark-
sa,oraznarracjikonstruowanejwokółkilkupodstawowychopozycji,takichjak:
wolnośćwyznaniaisumieniaversusteokracjaifundamentalizm,wolnośćversusty-
rania,społeczeństwoobywatelskieversuspaństwochwalstwo(statolatry),rządy
sprawowanenapodstawiepowszechnejzgodyversusabsolutyzmorazdemokracja
versustotalitaryzm.Stuurmanpodkreśla,żemimokrytykiwszystkichelementów
tegokanonu,przetrwałonrelatywnienienaruszonywwielkichpodręcznikach
uniwersyteckich
142
.Jakosymbolicznyihistorycznyprzykładzawartościtegoka-
nonuStuurmanprzywołujepodręcznikRobertaBlakeyaTheHistoryofPoliticalLi-
teraturefromtheEarliestTimesopublikowanyw1855r.wAnglii.Blakeykonstruuje
historięmyślipolitycznej,rozpoczynającodmyślipolitycznejGrekówiRzymian.
Następnieomawiaśredniowiecznąmyślpolityczną,zeszczególnymuwzględnie-
niemsporumiędzyKościołemapaństwem,chrześcijańskiejteoriiprawanatury,
atakżeprawadooporuprzeciwkoniesprawiedliwemurządzącemu.Kolejnyokres
obejmujenarodzinymiastihandluorazideireprezentacji.Okresnowożytnyin-
augurujątrzywielkieinnowacje:renesansowyhumanizm,protestanckareforma-
cjaimaszynadrukarska.Wolnośćsumieniaiteorielegitymizacjioporuprzeciw-
koniesprawiedliwymrządzącymstanowiąistotęnarracjioXVI-wiecznejmyśli
politycznej.OmawiającXVIIw.,Blakeykładziespecjalnynacisknaznaczeniere-
wolucjiangielskiejjakotriumfutolerancjiiliberalnychinstytucji.Formowanie
sięnowożytnejmyślipolitycznejjestinterpretowaneprzezBlakeyajakoteoretycz-
nykomponent,esprithistorycznegopostępuilekcja,którejnauczanieDnigdynie
znikniezumysłówludzkościdokońcaczasów”.WedługStuurmana,porównanie
podręcznikaBlakeyazpodręcznikamiXX-wiecznejmyślipolitycznejpokazuje,że
podstawowyszkieletnarracjiniezmieniłsię,ajejzawartośćpozostajedzisiaj,po
150latach,takasama,aczkolwiekzpewnymiuzupełnieniami.Rdzeniemhistorii
myślipolitycznejpozostajegradualistycznaewolucjaiostatecznytriumfwolności
irozumuznajdującyswojąkulminacjęwliberalnejteoriipolitycznej
143
.Zdaniem
Stuurmana,kanontenjestzwiązanyzoświeceniowąinterpretacjąhistoriieuropej-
skiej,któramaswojeŹródłowpoglądachFontenelle’a,Woltera,Turgotaiszkoc-
kimoświeceniu,aswójnajpełniejszywyrazznajdujeuCondorcetawjegoEsquis-
sed’untableauhistoriquedesprogrèsdel’esprithumain(Szkicuobrazupostępuducha
ludzkiegopoprzezdzieje)z1794r.
Głównymzarzutemkrytykidemokratycznejprzeciwkotakrozumianemukano-
nowijestjegoselektywnośćiniekompletność.Ichprzyczynęstanowirefleksja
zwycięzcównadhistorią,najczęściejprzedstawicielibiałejeuropejskiejwyższej
klasy,sławnychDeadWhiteEuropeanMales.Stuurmanpokazujetakże,żekrytyka
142
Stuurman(2000,s.147).Zob.szerszeomówienieproblematykieuropocentryzmuwewspółczesnejlitera-
turzeGoody(2006).
143
Stuurman(2000,s.149–150).
