Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nałascemagnatówlubdostojnikówkościelnych.Zdarzałosię,
żemielinaróżnesprawy(najczęściejpodatkowe)odmienne
zdanieiwtedydwórstarałsiępozyskaćjednązezwaśnionych
stron.Najczęściejwybierałmagnatów.W1542rokunasejmie
wBesztercebánya(dziśBańskaBystrzyca)przykładowodoszło
dosporunatematkontroliwpływówzpodatków
przeznaczonychnażołddlawojska.Wyżsidostojnicybyli
zdania,abyprzekazaćjedoWęgierskiejIzbySkarbowej,
podczasgdyszlachtaśredniapragnęłakontrolinadich
zagospodarowaniem.Wobectrudnościwrozstrzygnięciusporu
magnacichcielisprawęoddaćdodecyzjikrólowi,
nacoszlachtazagroziłaopuszczeniemobrad.Ciekawejednak,
żenasejmietympojawiłsięgłosposłazpartiikrólewskiej
żupanakomitatuVasFerencaBatthányego,abyprzy
podejmowaniuważnychdecyzjikrólbrałpoduwagętylko
zdaniemagnaterii.
Mieszczaństwoijegostosunkizeszlachtą.Cechą
charakterystycznążyciamiejskiegobyłojegozróżnicowanie:
występowałybowiemmiastagórnicze,biskupie,magnackie
iwolnemiastakrólewskie.OdpoczątkuXVIwiekustatus
prawnymiastnaWęgrzechinterpretowanozgodnie
zartykułamiWerbőcziegoiokreślanojeniejakoczłonków
państwa,alewłasnośćkrólestwa.Ponowniedyskusjanaten
tematzostaławywołanaprzyokazjisporuoprawodokatedry
wKoszycachw1604roku.Przyznanowtedymieszczanom
prawowyborumonarchynaelekcji,odróżniającichprawa
odstanuchłopskiegoimieszkańcówwolnychmiast(
nonsunt
peculiumregis,sedpeculiumcoronae,columnaeregni,
membraregni
).Wokresiewojentureckichmiastabroniłysię
przednapływemszlachtyiosiedlaniemsięprzybyszówwich
granicach.Walkaopozwolenienaosiedleniesięwramach
murówmiejskichrozpoczęłasięnaziemiachwęgierskich
stosunkowowcześnie.Jużw1563roku(ustawanr62)
zezwolonoszlachciepozbawionejdomówwwynikunajazdów
tureckichnanabywaniemajątkuwgranicachmiast.Szlachcie
niewolnobyłojednakhandlowaćtowaramiwwiezionymi
domiastaoraznakazywanojejbraćudziałwutrzymaniu
infrastrukturymiejskiej.
NaterenachpodbitychprzezTurkówdoszłodojeszcze
jednegozjawiska.Chłopstwo,dążącdopoprawyswojego
położenia—wykorzystujączawieruchęwojenną—zdobywało
nobilitacjeszlacheckie.Stanszlacheckizacząłniespotykanie
