Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szybkorozrastaćsię.Przykładowoliczbamieszkańców
komitatuHeveswlatach1570–1580wynosiłaokoło41tys.
osób(wtymtysiącpochodzeniaszlacheckiego).Wpołowie
następnegostulecialiczbamieszkańcówspadłado18,5tys.
(wtym3,5tys.szlachty),zaśw1680rokuna11,7tys.
ludności—szlachtybyłojuż3,7–3,8tys.Wistociewiększość
tejszlachtyniepotrafiłasięwyzwolićspodmagnackiej
zwierzchności.Wrazzewzrostemliczebnymwarstw
uprzywilejowanychpostępowałszybkoprocesichwłączaniasię
dostrukturmiejskich.Przypieczętowałogopięćustawz1647
roku,któreregulowałystosunkimiędzyszlachtąamiastami.
Zezwalałyonenaosiedlaniesięszlachtywmiastach
(mieszkającwnich,niepodlegałaonasądownictwu
miejskiemu,leczkomitackiemu).Naichpodstawieniemożna
byłozmusićszlachtydomiejskichpodatkówaniprac
infrastrukturalnych.Pozostawionywmieściemajątekszlachcic
mógłodtądprzekazaćswoimspadkobiercom,aszlacheckie
prawodziedziczeniabrałogóręwtychprzypadkachnad
prawemmiejskim.JeszczenapoczątkuXVIIwiekudochodziło
dolokalnychkompromisów.ItakwsiedmiogrodzkimDés(Dej)
doszłodougody,namocyktórejszlachtamogładysponować
swoimmajątkiemwmiastachnazasadziepodobnej
domieszczan,zacojednakmusiałazgodzićsięnapłacenie
dziesięcinyibranieudziałuwinnychciężarachmiejskich.
WXVIIwiekudominacjaprawszlacheckichnadmiejskimibyła
jużwyraźna.
Rolaszlachty.Przywilejeszlacheckie.JużstatutLudwika
WielkiegoAndegaweńskiegoz1351roku(11ustawa)zawierał
passus,którywnastępniewykorzystałIstvánWerbőczy
dostworzeniaprawnychpodstawkonstrukcjiprzywilejów
szlachtywęgierskiej.Przyznanownichjednakoweprawa
dostojnikomkościelnymiwielkimpanom(magnatom)oraz
szlachcie,zzastrzeżeniemżeniemożnapomniejszyćczyichś
przysługującychmuprzywilejówstanowych.
Niemożnabyłoaresztowaćszlachcicabezwyrokusądowego.
Byłyjednakżewyjątkiidotyczyłymorderstwa,rabunku,gwałtu
itp.Wtychprzypadkachszlachcicmógłzostaćaresztowany
nawetprzezchłopa.Szlachcicbyłwięcwyłączniepodwładzą
zgodniezprawemzasiadającegonatroniewładcy,awładca
mógłgopociągnąćdoodpowiedzialnościdziałająctylko
nadrodzeprawnej.Szlachtabyławolnaodświadczeń
pańszczyźnianych,innychpowinnościpodatkowych,ceł.
