Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
materialnymobiektemsamymwsobie14.TopodejściemożnabynazwaćUsoczew-
kowym”,gdyżprzedmiotstajesięUprzezroczystąsoczewką”,przezktórąpozna-
jemydawnegoczłowieka.Przedzwrotemprocesualnymzakładanorównież,że
przedmiotprzezswojąUnamacalność”przedstawiafakty15.Niezmieniłotojednak
faktu,żeniejestonwciążbadanysamwsobie,ajedynieuznajesięgozaczynnik
Upolaryzacjiiewentualnegozniekształcanialubwyostrzanianaszegoodczytywa-
negoobrazu”.Gdyweźmiesięjeszczepoduwagę,żeistniejepodświadomeprze-
konanie,artefaktymuzealneobiektywnąwypowiedziąnatematprzeszłości,
otrzymujemyobrazmarginalizowaniamaterialnościżyciaspołecznego(takiosąd
znajdujemychociażbyuBjorneraOlsena16).Tostworzyłoswoistyparadygmatprak-
tykibadawczej,który,jakwprzypadkuwieluparadygmatówbadawczych,niezaw-
szebyłpoddawanyodpowiedniejrefleksjiikrytyce17.Niezgadzasięzskrajną
ocenąStanisławTabaczyński,któryuznajezarzutmarginalizowaniamaterialności
życiaspołecznegownaukachhistorycznychzaprzesadny,aleniebezpodstawny,
ajakotakijestoncennywdyskusjiobadaniuprzeszłejrzeczywistościspołecznej18.
Niezmieniatofaktu,żewanalizacharcheologicznychwidocznejestpewnedą-
żeniedopokazaniaprzedmiotówjakokomunikatuspołecznegoiodgórnegouzna-
wania,żeznaczenieiwaloryzacjaspołecznaprzedmiotównapierwszymmiej-
scu.PrzedmiotmabyćUkomunikatem”,mabyćmaterialnymkorelatempomiędzy
znaczącymaznaczonym.Tozaśspychaznaczeniefunkcjonalnenadalszyplan.Oile
przyprzedmiotach,wktórychwidoczneelementysymboliczneimogącebyćza
takieuznane(ozdoby,inskrypcje,zdobienia,prestiżowaformaisurowiecetc.)moż-
naUanalizęsymboliczno-estetyczną”zrozumieć,toprzyprzedmiotachcodzien-
negoużytkujesttotrudniejsze.Oczywiście,że,jakudowodniłIanHodder,zwykła
butelkaztykwymożenieśćprzekazkulturowyibyćwaloryzowanaspołeczniepo-
przezswojezdobieniaiformę19,alewdalszymciągujesttoprzedmiotużytkowy
itoznaczenieniepowinnobyćpomijane,ponieważnp.nieznamysposobuzasto-
sowaniaalbonieumiemyobjaśnić,jaksiękorzystazdanejrzeczy20.
Niewolnopomniejszaćznaczeniaprzedmiotówcelembadaniaużytkowników,
gdyżjesttopodejściekrótkowzroczneispłycającewnioskowanie,bowiemnie
możnasobiewyobrazićspołecznościbezprzedmiotów,gdyżistnieniespołeczności
———
———
obardziejmetaforycznepodejścieoznaczające,żepatrzymynaUodbicieczłowieka”,nie
zwracającuwaginasamoUlustro-soczewkę”.
14N.Boivin,MaterialCultures;MaterialMinds.TheImpactofThingsonHumanThought,Societyand
Evolution,Cambridge2011.
15H.Mamzer,Źródłaarcheologiczne:artefaktyczyjęzykowewypowiedzi?,UAnalectaArchaeologica
Ressoviensia”2009(2011),t.4,s.100-118.
16B.Olsen,op.cit.
17E.Neustupný,Towardsanewparadigm,[w:]Rytmprzemiankulturowychwpradziejachiśrednio-
wieczu,red.B.Gediga,A.Grossman,W.Piotrowski,Biskupin-Wrocław2012,s.17-25.
18S.Tabaczyński,Socjologiapradziejów.Zarysproblematyki,[w:]Przeszłośćspołeczna.Próbakon-
ceptualizacji…,s.732-769.
19I.Hodder,Czytanieprzeszłości…
20N.Boivin,op.cit.
12