Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Trzebazwrócićuwagęnafakt,żewsamejformuleeksplikacyjnejznalazłysię
wprawdzietreści,któreprzyopisiehonoryfikatywnościnazywasięterminamitakimi
jaknp.dystanswopozycjidopoufałośćczygrzeczność,alebardzopoważne
wątpliwościbudząteskładnikisemantyczne,którenawiązujądoznaczeniawyrazu
oznaczonegoprzezautorkęjakopan
2
ieksplikowanegowpostaci:
Pan
2
(e.g.Xjesttutajpanem‘Xisthemaster/lordhere’)
XcandowhatXwantshere(otherpeoplecan’t)
‘Xmożetutajrobić,comusiępodoba(innitegoniemogą)’.
Czytegotypukonotacjesemantycznedotycząznakujęzykowegookształciepan
bezwzględunajegostatusjęzykowy:zaimkowy,rzeczownikowyczyjakikolwiek
inny?Niepowinnobyćjużobecnieżadnychwątpliwościcodotego,żejestto
elementifunkcjonalnie,iformalniebardzozróżnicowany.Jakwtakimrazieodróżnić
odsiebieznaczenietegowyrazuwnapisienaparkanie:
5.Jagielloniapany!
czyteż,wformiepochodnejsłowotwórczo,wprzyganie:
6.Rozsiadłsięjakpanisko!
odjegoznaczeniawzwrociekolejkowym,dzisiajprzywoływanymjedyniewżartach:
7.Pantuniestał,proszępana.
gdzieipotencjalnieżyczliwapostawanadawcy,iswobodadziałańodbiorcymanifestują
sięwtymszczególnymsytuacyjniegatunkukomunikacjispołecznej,jakimbyła
wminionymustrojuniedoborugospodarczegokolejkasklepowa–wstopniuniezwykle
słabowyczuwalnym.Widaćtutajwyraźnie,żecałkiemniezależnieodogromnych
zasług,jakiepołożyłkognitywizmdlapoznaniafunkcjiznakówjęzykanaturalnego,
dogmatycznepojmowanieskojarzeńsemantycznychjakowszechobecnychskładników
sensuwyrażeńmusiprowadzićdosprzeczności.Wtymkonkretnymprzypadku
zaskakującyjestfakt,żepostawaautorki,zdużążyczliwościąobdarzającejpana
wprzywołanychtueksplikacjachsporymikompetencjamitowarzyskimi,wbrewjej
zamiaromprzypominapotocznymonosemantyzmpogromcówgrzecznościowejformy
pan,widocznywsłynnymcytaciezesfilmowanejprzezA.WajdępowieściB.Cze-
szkiPokolenie:
8.Panowietobyliprzedwojną!
wedługktórychformapanwszędzieznaczyłatosamoizawszebyłotoznaczenie
„niesłuszne”.Jestto,dodajmy,monosemantyzm,przedktórymprzestrzegałwe
wspomnianymtujużartykuleZ.Klemensiewicz,gdyżrzeczownikoweznaczenietego
wyrazuA.Wierzbickaprzypisuje–niewłaściwie–jegoużyciomzaimkowym.
Ryzykotakiegomieszaniaznaczeńwinterpretacjisemantycznejpowinnobyćważnym
argumentemzaoddzieleniemobutychfunkcjiodsiebie.Niepodważatooczywiście
istotnegowkładuA.Wierzbickiejwposzukiwaniemożliwościdokładniejszegoopisu
21
