Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
RozdziałI
cyjerzażywaćbędzie,głośnowymawiając,apowoladającczasdosprawieniasię
żołnierzowi:UCISZCIESIĘ–boniepowinienniktsłowawymówićpodczasko-
mendy,anigadaćjedenzdrugim,alesłuchaćcoofcyjerczynićrozkaże.NACI-
ŚNIJCIECZAPKI–dotych,cożelazanagłowieniemają,borzeczszpetnainie
wygodnaczapkęwpotrzebiestracić.ŚCIŚNIJCIEKOLANOZKOLANEM.
SZABLENATEMBLAKI.DOGÓRYDZIDY.DZIDYNAŁĘK–aktóracho-
rągiewdzidniema:SZABLEWRĘKĘ.Potymruszysiękomendantzskwadro-
nemswoimmówiąc:DALEJ.Kłuskiemmałympójdzie,awpółpolakunieprzyja-
cielowibędącrzecze:ZŁÓŻCIEDZIDY–ajeżeliusarska:ZŁÓŻCIEKOPIE.
Itakdalej,małymkłuskiemidąc,niepowinienwprzódskoczyćiuderzyćnieprzyja-
ciela,ażogieńwyda,którykoniecznietrzebawytrzymaćdlalepszegoskutku.Zła-
mawszyzaśdzidęalbokopięonieprzyjaciela,ostatekdrzewaporzuciżołnierz,
aszablewrękęwziąwszy,porękachnaprzódrąbaćbędzie,abyniedaćnieprzyja-
cielowidodrugiegoporywaćsięoręża,dopistoletówlubszpady,boobciętegoiręką
niewładnącegoladaciurabićiżywcembraćmoże94.Ordynację,którejfragment
zostałprzedchwilązacytowany,zdaniemwydawcyJanuszaWojtasika(słusz-
nymzresztązdaniem),sporządziłhetmanw.koron.HieronimAugustynLu-
bomirskiprzedkampaniąz1704roku.PochodziłazatemzwiekuXVIII,jed-
nakżeprzypuszczasię,żeopisanawniejmetodapostępowaniataktycznego
stosowanabyłarównieżwstuleciupoprzednim–comożepotwierdzićsam
przebiegniektórychsiedemnastowiecznychbataliizudziałempolsko-litew-
skiejhusarii.Wzwiązkuztymwiemy,żehusarzerozpoczynaliszarżękłusem.
Wpołowiedrogidzielącejichodliniiprzeciwnikaopuszczalikopie.Następnie
musieliwytrzymaćogieństronyprzeciwnejiwtedyprzyśpieszyćtemponatar-
cia.Powejściuwlinieprzeciwnikaizłamaniukopiimieliodrzucićułamek
drzewcaisięgnąćpobrońbiałą.Zordynacjiwynikateż,żehusarześcieśniali
szykijużwmomencierozpoczęcianatarcia,aniedopierowjegotrakcie.Utwo-
rzeniezwartegoszykuzwanegoukolanozkolanem”byłoistotnymelementem
taktykihusarskiej,bardzopotrzebnymabyrozerwaćszeregijednostekpiki-
niersko-muszkieterskich95,jakrównieżinnychformacjiarmiiprzeciwnych.
Wypracowaniemożliwościmaksymalnegozbliżeniasięjeźdźcówdosiebie
wtrakcienatarciabyłonieladawyczynem,corównieżpodkreślająJ.Cichow-
skizA.Szulczyńskim,choćwichopiniiprzerwypomiędzykawalerzystami
wszykuukolanozkolanem”byłydosyćduże,bomierząceażcałąszerokość
konia(czyliok.1,5metra)96.Jednakżetotwierdzenieniezostałoprzeznich
wystarczającouzasadnione.Husarzeatakującwpierwszymrzuciezgrupowania
wojskpolskichczylitewskich,mielipomiędzychorągwiami–apoichzłączeniu
skwadronami(czywpoczątkachXVIIwiekujeszczehufami)przerwynadłu-
94OrdynacjahetmańskadotyczącataktykiwojskpolskichzpoczątkuXVIIIw.,wyd.J.Wojtasik,SMHW,
t.6,cz.1,s.291-292.Por.R.Sikora,Taktykawalki,s.322-323;J.Wojtasik,Podhajce1698,Warszawa
2008,s.122-123(Tuautordatujeordynacjęna1706r.,czyliinaczejniżwdokumenciewydanymprzez
siebiewSMHW).
95Owalcehusariiprzeciwmuszkieteromipikinieromzob.R.Sikora,Taktykawalki,s.251-267;
Idem,Zdziejówhusarii,s.40-42;Idem,Fenomenhusarii,s.12-36;J.Cichowski,A.Szulczyński,op.
cit.,s.94-95.
96J.Cichowski,A.Szulczyński,op.cit.,s.95.
