Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
RozdziałI
tem104.WXVIwiekuiwIpołowiestulecianastępnegochorągwiąhusarską
najczęściejdowodziłrotmistrz.Wmomencie,gdypowierzanomuzadaniedo-
wodzeniawiększymizgrupowaniamijazdy(bądźrównieżinnezadania),jego
miejsceprzychorągwizajmowałporucznik.OdpołowyXVIIstulecia,rotmi-
strzowiehusarscycorazczęściejstawalisiętylkopatronami/sponsoramijed-
nostek,niebędącczynnymioficerami,wzwiązkuzczymrzeczywistąfunkcję
dowódcychorągwizaczęlipełnićporucznicy.Wtensposóbprzesunąłsięośro-
dekdowodzeniaiporucznikfaktyczniestałsięwchorągwitymkimwcześniej
byłrotmistrz.WIIpołowieXVIIwiekuporucznikhusarski,częstołączyłswo-
jestanowiskozfunkcjąpułkownika,tj.wyższegooficerakrólewskiego,mogą-
cegodowodzićwiększymizgrupowaniamitaktycznymi.Wtychokoliczno-
ściachchorągwiąmusiałdowodzićktośinny.Tymdowódcąnajczęściejzosta-
wałchorąży,bądźktóryśztowarzyszy,przyjmującywówczastytułnamiestni-
ka.Whistoriografiifunkcjonujepogląd,opartyprzedewszystkimnaopinii
K.Górskiego,żewykształceniesięwstrukturachchorągwikawaleriinamiest-
nictwaprzyczyniłosiędoupadkuwnichdyscypliny105.Natomiastzdaniem
M.Wagnera,pojawieniesięnamiestnikaniebyłoprzyczynąkryzysuorganiza-
cjiidyscyplinykawaleriizaciągupolskiego,tylkojegonastępstwem106.Takczy
inaczejzjawiskopowoływaniawjednostkachjazdynamiestnikówmawobec-
nejhistoriografiijednogłośny,negatywnywydźwięk,cozkoleibudzimoje
wątpliwości.Zracji,żeprzesunięciesięośrodkadowodzeniawchorągwiiwy-
kształceniasięnamiestnictwadotyczytakżelat1672-1676,towięcejmiejsca
poświęcętemuproblemowiwrozdzialetrzecim.
Ważnymogniwemjednostkihusarskiejbyłnoszącyjejchorągiew,tj.chorąży.
Toonnapodstawieumówionychznakówwpostaciruchówsztandaru,przeka-
zywałhusarzomrozkazyoficera,którewzgiełkubitewnymniekażdymógłusły-
szeć.Z.Żygulskichorążegozaliczyłdogronaoficerów,R.Sikorazkoleidoto-
warzyszy,jednakżenajtrafniejnoszącegosztandarsklasyfikowałM.Wagner–
jakopełniącegofunkcjęsłużbowąwramachjednostki(choćwyznaczonego
zspośródtowarzystwa)107.Bezwątpieniastanowiskochorążegobyłoodpowie-
dzialneidlategoobsadzaneludźmicieszącymisięautorytetemorazdobrzeza-
znajomionymizrzemiosłemwojennym,conapodstawiesylwetekniektórych
chorążych,noszącychsztandaryhusarskiewlatach1672-1676ukażewłaściwa
częśćniniejszejpracy.Jednakżewśródchorążychmogliznaleźćsiętakżeludzie
nieodpowiedni,oczyminformujenaszapiszwykorzystywanejjużparokrotnie
ordynacjihetmańskiej:Chorążowienagardlesądzenibędą,którzybyzchorą-
gwiamiuciekali,boobracaćsięzniemipowinni,wspierającnieprzyjaciela108.Cięża-
remodpowiedzialnościzachorągiew/sztandarobarczenibylirównieżtowarzy-
sze:Takżeitowarzystwo,którzybychorągwieniepilnowali,adokażdegouciekają-
104Por.J.Cichowski,A.Szulczyński,op.cit.,s.95.
105K.Górski,Historyajazdy,s.71-72.Por.M.Hubka,op.cit.,s.62.
106M.Wagner,PodoficerowiearmiikoronnejwdrugiejpołowieXVIIw.,SMHW,t.34,Wrocław-
Warszawa-Kraków1992,s.70.
107Ibidem,s.71;Z.Żygulski,Husariapolska,s.18;R.Sikora,Taktykawalki,s.312-313.
108Ordynacjahetmańska,s.292.
