Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dziejeformacjihusarskiej
43
gośćfrontuchorągwi/skwadronu.Gdyhusarzenieprzerwaliszykówprzeciw-
nikaimusielisięzawrócić(obracającsięwmiejscu,rozluźniającszykicwałując
natyły97),wteprzerwywchodziłyjednostkidrugiegorzutuiwykonywałyna-
tarcie.TegotypumanewryjakzobaczymyponiżejhusariawwiekuXVIIwyko-
nywaławielokrotnie.Osposobiewprowadzeniadobojukolejnychrzutówjaz-
dyinstruujetakżewykorzystywanaprzedchwiląordynacjahetmańska98.
Rzutjakjużwspominałemstanowiłychorągwie,przeważnieustawianewe-
długprzynależnościdopułkówalełączonewhufy,późniejwskwadrony.Te
zkoleiskładałysięzszeregów.Wpierwszymznichmielistawaćtowarzysze,
awnastępnychpocztowi.Liczbaszeregówbyłaróżnaijaksięzazwyczajpodaje,
zależałaodwielkościpocztów.WordynacjihetmanaLubomirskiegopisano
odwóchszeregach,zczegowpierwszymmieliznajdowaćsięoboktowarzyszy
równieżpocztowi99.Jakzobaczymywdalszejczęścipracy,naprzełomieXVII
iXVIIIwiekuwiększośćpocztówwjeździepolskiej,wtymiwhusariibyładwu-
konna,stądzapewnewczasiewktórymopisujewspominanaordynacjahet-
mańskaformowanodwuszeregoweszykichorągwi/skwadronów(choćdwu-
szeregoweszykiformowanotakżeiwlatachwcześniejszych).WIpołowieXVII
wiekujakgłosijednazrelacji,husariaszykowałasięnaogółwpięćszeregów100.
Wtamtymczasiezaś,wchorągwiachjazdypolskiejpocztypięciokonnewystę-
powałyjeszczedośćpowszechnie.WIIpołowieXVIIwieku,gdyliczbaszere-
gówwhusariiprzeważniezawierałasięwgranicachoddwóchdotrzech,poczty
towarzyskiebyłygłówniedwuitrzykonne101.Możnazatemprzyjąć,żewielkość
pocztówprzeważniedecydowałaogłębokościszyku,tj.liczbieszeregów.Warto
jeszczedodać,żeilośćtowarzystwa,stającegowpierwszymszeregudecydowała
oliczbierzędów(towarzyszistojącyzanimpocztowi)102.Trzebamiećjednak
nauwadze,szykhusarskidostosowywanodopotrzebposzczególnegopola
walkiitowarzyszezpocztowymibywaliustawianiwróżnychwariantach.
Wmomencierozpoczynaniaszarżyhusarskiejrozwijanosztandaryiinto-
nowanoztrąb,surm,bębnóworazkotłówtzw.muzykęwojskową,cozdaniem
R.Sikorynastępowałopowydaniuprzezoficera(lubpełniącegofunkcjęofice-
ra)komendyuDalej”103.Chorągiewdobojuprowadzilirotmistrzowie,porucz-
nicy,bądźnamiestnicy.Ichzadaniembyłam.in.ocenaczyszarżamawogóle
szansępowodzenia,comiałoskutkowaćwykonaniemnatarcia,bądźodwro-
97Zob.R.Sikora,Taktykawalki,s.330-331.
98Ordynacjahetmańska,s.292.
99Ibidem.Por.R.Sikora,Taktykawalki,s.310.
100ZdaniemGuillaumedeBeauplan’a:(ł)Napięciu[husarzy]przypadajedenzkopią,takżewkom-
paniiosilestokoniznajdujesiętylkodwudziestupanów[towarzyszy]itowpierwszychszeregach,będą-
cychzarazemdowódcami.Pozostałychosiemdziesięciuuszykowanychwczteryszeregizanimitoichsłu-
żący(ł).Zob.G.Beauplan,OpisUkrainyjakoczęściKrólestwaPolskiego,[w:]CudzoziemcyoPolsce.
Relacjeiopinie.WiekX-XVII,t.1,wyd.J.Gintel,Kraków1971,s.267-268.Por.R.Sikora,Taktyka
walki,s.320;Z.Żygulski,Husariapolska,s.34;Z.Libiszowska,Wojskopolskiewrelacjachcudzo-
ziemców,SMHW,t.5,s.254.
101Zob.M.Nagielski,Chorągwiehusarskie,s.90.Por.K.Górski,Historyajazdy,s.73.
102Zob.R.Sikora,Taktykawalki,s.314.
103Ibidem,s.323-324.