Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
podziemnymi,powierzchniowymilubopadowymi.Jesttoobszar,gdziewodygruntowe
stająsięjednocześniewodamipowierzchniowymi.Zapewnianesąoptymalnewarunki
dorozwojuroślinnościhydrofilnejiakumulacjipozostałościjejfragmentówisedymen-
tacjijejpozostałości,amikroorganizmyzużywająctlenutrzymująwarunkianaerobo-
we(beztlenowe).Zaterenybagienneuznajesiętorfowiska,stalepodmoklefragmenty
pobrzeżajezior,silnieuwilgotnioneterenyprzyrzeczne,atakżepłaskierozległebrzegi
morskiezajęteprzezlasynamorzynoweisłonawetorfowiskatzw.marsze.Wnomenkla-
turzeanglojęzycznejużywanejestpojęciewetlandsdlaokreśleniawszystkichtypówwód
powierzchniowychwłączniezterenamibagien,więcjesttopojęcieszerszeniżpojęcie
ekosystemwodnywjęzykupolskim.
Specyficznymisilnieuwodnionymisątakżetzw.środowiskahygropetrycznepo-
wstającelokalnietam,gdziepowierzchnielitychskałsąstalezasilanecienkimistrużkami
wodylubsąstalespryskiwanekropelkamiwody.Zwyklesąporośnięteprzezmchyiglo-
ny,zktórych,zależnieodintensywnościzasilaniaitemperatury,wodaodpływalubcał-
kowicieodparowuje.Miejscatesąobficiezasiedlaneprzezwybranegrupybezkręgowców.
Nalądachspotykanesątakżeśrodowiskatorrencjalne,czylinaturalnewysokieprogi,
stopnieskalnenadniepotokówlubrzek,którymispadawodawytwarzającwdniegłę-
bokiezagłębienie(kociołeworsyjny).Naścianachproguiwjegootoczeniapowstajeteż
środowiskohygropetryczne.
3u4
Organizacjawódpowierzchniowychnalądach
Ewolucjakrajobrazównalądach,związanazokreślonymtypemskał,klimatem,ze-
społamiroślindoprowadziładoutworzeniaprzestrzennejorganizacjiwódpowierzchnio-
wych,którąmożnaopisaćmatematyczniewrazzjejhierarchizacją.Corazpowszechniejszy
stajesięsystemHortona-Strahlera,wktórymkażdyelementsieciwódpłynącychposiada
rzędowość,wzrastającą(wliczbachcałkowitych)odwartości1dlaodcinkówpoczątko-
wych(źródliskowychczęsto)poujściarzekdomorza(rys.3.4-1),znajwiększąwartością12
dladolnegoodcinkaAmazonki.PrzyujściurzekaMissisipimarząd10,Wisłaponiżejujś-
ciaNarwijestrzeką8rzędu.Jezioraizbiornikizaporoweznajdującesięnabiegurzekisą
traktowanejakokontynuacjaprzebiegurzeki.Wartościrzędowościdlainnychpolskich
rzekznajdująsięwAneksie(tab.A3).
Rzędowośćrzekściślenawiązujedorozwojuzespołówroślinizwierzątwodnych
wwodachpłynącychiichwzajemnychrelacji.Istnienieprzepływuwrzekachjestbez-
spornymdowodemnaistnienieprzewagiobjętościwódzopadówatmosferycznych(P)
i/lubtopniejącegolodulubśniegunadwielkościąewapotranspiracji(E),czylisumyparo-
waniazgleb,powierzchniwodnychitranspiracjiorganizmów.Jeżeliwdanymprzedziale
czasu,np.rokuczywieloleciujesttosytuacjatrwała,wówczasP>E,występujeodpływto
takiobszaruznawanyjestzaegzoreiczny.Jesttoobszargdzieistniejesiećrzeczna,awody
18
WodaijejobiegnaZiemi
