Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
suszy,dysponujączęstospecjalnymiprzystosowaniami,np.wytwarzająpolisacharydysil-
niewiążącewodę,zapewniającezatrzymywanieniezbędnejjejilości.Strata20-25%wody
zżywychkomórekprowadzizwykledośmierci,podobniejakwprzypadkuczłowieka,
któryniespożywapłynówprzez6-7dni.
3u5
Zasilaniewódpowierzchniowych
Stałyprzepływwody,ruchwodywjeziorach,opróczsiłgrawitacjiwywołanyjest
dopływemwódopadowychorazwodamipodziemnymi.Niemalżewkażdymtypiewód
powierzchniowychnalądachwymianawodyodbywasięwukładziepionowym(atmos-
fera-wodypowierzchniowe)ipoziomym-międzyróżnymitypamiwódpowierzchnio-
wychnp.rzeka-jezioro,jezioro-rzekaorazmiędzywodamipodziemnymiarzekamiczy
jeziorami.Nadodatekwodypowierzchniowenalądachzlokalizowanewstrefieprzy-
brzeżnejmogąbyćpodokresowymwpływemwódmorskich,tworzącspecyficzneukłady
hydrochemicznewdeltachczyteżsłonawychjeziorachprzybrzeżnych.Zachodzącawy-
mianawódmiędzywskazanymiwyżejtypamiwódnalądachmazróżnicowanywczasie
przebieg,coprowadzidoodmiennychskutkówdlaekosystemów,mimopodobieństwa
morfologiijezioraczytypuzlewni.
Wymianapionowawódniejestistotnadlawiększościrzekijeziorstrefyumiarkowa-
nej,aledlastrefyklimatówzokresamibezopadówczypółsuchych,decydujeozasobach
tychwód-czyliteżoichpowierzchniiwpływanawielkośćzasoleniawód.Natomiastbez
względunaklimatwymianapoziomawwodachpowierzchniowychokazujesięważnadla
jeziorczystałychrzek,gdyżtepierwszemogązasilaćwodypodziemne,aleteżsytuacja
możebyćodwrotna(rys.3.5-1).Dlategorzekiczyjezioramogąpełnićfunkcjędrenażową
dlawódpodziemnych,czyliwodypodziemnedopływająbezpośredniodorzekczyjezior.
Natomiastfunkcjaalimentacyjnajestwtedy,gdywodypowierzchniowestalelubokre-
sowozasilająwodypodziemne.Nabiegurzeki,jakiwgłębokichjeziorachspotykanesą
takżeinnemieszaneukłady(rys.3.5-2),jestpowiązanecoprzedewszystkimzezmiennymi
warunkamihydrogeologicznymiiukładempoziomówwodonośnychwzlewni.
PrzykładowownajgłębszymnizinnymjeziorzeHańczastwierdzonodopływz5-7po-
ziomówwódpodziemnychbezpośredniodomisyjeziora,aletakżedo2-3znichistnieje
okresowyodpływwodyjeziornejdozbiornikówwódpodziemnych(Mitręga,Paczyński
1993).Imgłębszejestjezioro,tymwiększejestprawdopodobieństwozwiększonegoudzia-
łuwódpodziemnychiichroliwkształtowaniuwarunkówsiedliskowych.Dokładneroz-
poznanietegozjawiskajestniewielkiewkraju,alebadanianp.Bajkiewicz-Grabowskiej
(2002)czyDąbrowskiego(2013)jednoznaczniewskazująnaistotnyudziałwódpodziem-
nychwkształtowaniuzasobówwódjeziornychpółnocno-wschodniejPolski.Różnajest
bowieminterakcjamiędzywodamipowierzchniowymiapodziemnymi,wzależnościod
warunkówhydrogeologicznychzlewni.Wgórachzlitymiskałamimagmowymi,zasoby
22
WodaijejobiegnaZiemi
