Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wodapowierzchniowanalądachzlokalizowanajestzazwyczajwstrefachdrenażu,
czylisiecipowierzchniowychobniżeńterenu,którymiodbywasięstałylubokresowych
transportwodyozróżnicowanejobjętościisezonowości.Istniejącerzekiczyteżzinne
wodypowierzchniowewswoichmniejlubbardziejwykształconychdolinach,podlegają
stałejewolucjiisamestająsięaktywnymczynnikiem.
Odrębnośćsiedliskowąposiadajątakżewszelkieekosystemywodneznajdującesię
naperyferiachkontynentówiposiadającewięzygeochemiczne,czynawetbezpośredni
kontaktzekosystemamimorskimi.Sątowszelkiesłonawelubsłoneodmianywetlan-
dów,nazywanychmarszami,jeziorasłonawe,słone(ang.brackishlakes).Podobnieteż
wujściachrzekfunkcjonująestuariaidelty,gdzietypoworzeczneprocesyabiotyczne
czyzjawiskabiologicznesąmodyfikowaneprzykontakciezesłonymiwodamimorskimi.
Wskazanegrupysłodkowodnychekosystemówwodnychsąpodsilnymwpływem
czynnikówegzogenicznych,częstonaturygeologicznej,małotypowychdlawiększości
słodkowodnychjeziorirzek.
4u2
Strefyjezior
Drugimważnymaspektemprzypoznawaniuhydrobiologicznychprawidłowościjest
lokalizacjaprocesu,zjawiskczyzespołówwobrębierozpoznawanegoobiektu.Wynika
tozfaktu,żewodynalądach,aszczególniejezioracechujewielokierunkowastrefowość
siedliska,wktórymżyjąokreślonegatunkiczyteżzespołyhydrobiontów.Jużpionierzy
hydrobiologiiwskazywalinawystępującegradientytermiczne,świetlne,chemiczneocha-
rakterzepionowym,poziomym,sezonowym.Wyodrębniononastępująceczterypodsta-
wowestrefy:litoral,pelagial,profundalibental(rys.4.2-1),którepotencjalniemogąbyć
wkażdymjeziorze,aleniewewszystkichmusząwszystkiewystępować(BOX6).
Litoralobejmujeprzybrzeżną,najpłytszączęśćkażdegojeziora,ozróżnicowanej
szerokościwzależnościodukształtowaniadnajeziora.Rozległośćtejstrefyzależyprzede
wszystkimodzasięgudopływuświatła,bowiemjesttostrefawcałości(dodna)oświetlo
-
na.Siedliskolitoralowejestkształtowanezarównoprzezprocesyjeziorne(falowaniewody,
resuspensjaosadów)orazprzezczynnikisiedliskoweląduzktórymsąsiadują.Wiążesię
tozzacienieniemwodyprzezroślinnośćlądową,okresowydopływwódwrazzespływem
powierzchniowymorazdopływdetrytusu,substancjimineralnychiorganicznychwpo-
stacikoloidalnejirozpuszczonej(jonów).Litoraljestdomenąroślinnościwodnejzako-
rzenionejwosadach,azasięgjejwystępowaniaograniczadopływświatładododna.Dla-
tegonajgłębszestanowiskaroślinnościdnajeziorawyznaczamaksymalnyzasięgstrefy,
zrównopodwzględemgłębokości,jakiodległościodbrzegujeziora.WwarunkachPolski
dolnagranicalitoralusięgaprzeważniedo3-5metrów,awjeziorachmniejżyznychna-
wetdo8-10m.Wjeziorachskrajnieubogichodużejprzezroczystościwody,zasięglito-
ralumożewynosićkilkadziesiątmetrów.Płytkiejeziorapraktyczniewcałościmogąbyć
4020Strefyjezior
31
