Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Lądowaczęśćhydrosfery
stanowi1/6rocznejsumyopadówatmosferycznychtejstrefy,wstrefiepółpustyń
prawiepołowęrocznejsumyopadów,awstrefiepustyńjesttonajważniejszeźró-
dłowodywgruncie(Tomaszewski1964;Płochniewski1971).
Podziemnewodyjuwenilne(dziewicze)6powstająwostatnimetapiekrzepnię-
ciamagmypodczasjejwędrówkikupowierzchniZiemi.Kiedytemperaturamag-
myspadaponiżejtemperaturykrytycznejwody(+374,2oCprzyciśnieniu22MPa),
parawodnazawartawmagmieskraplasięiwskorupieziemskiejpojawiasiępo
razpierwszywswejhistoriigeologicznejwoda.Tworzyonalokalnezbiornikilub
zasilajużistniejącewodypodziemne;niekiedywypływanapowierzchnięwpostaci
gejzerówlubgorących(termalnych)źródeł,włączającsiędoglobalnegocyklu
hydrologicznego.Wodyjuwenilnemająbardzowysokątemperaturę,sązmineralizo-
wane,zawierająznaczneilościgazów.Występująprzedewszystkimnaobszarach
czynnegoiwygasającegowulkanizmu,choćniewszystkiewystępującetamwody
podziemnesąwodamijuwenilnymi(Pazdro,Kozerski1990;Macioszczyk2006).
Wodyreliktowe(szczątkowe,pogrzebane,kopalne)sątowodypodziemne
uwięzionewskałachnaznacznychgłębokościach,całkowicieizolowaneodwpływu
czynnikówzewnętrznych;znajdująsiępozastrefąwymianyiniebiorąudziału
wglobalnymobieguwody;sątowodystagnujące,ichzapasysąnieodnawialne.
Wodytepowstaływdawnychepokachgeologicznych.Wzależnościodwieku
utworówgeologicznychiwiekuwystępującychwnichwódreliktowychwyróżniasię
wodyreliktowesedymentacyjneiwodyreliktoweinfiltracyjne(paleoinfiltracyjne).
Wodyreliktowesedymentacyjnezostaływyłączonezobieguhydrologicznegojuż
wtrakciepowstawaniaosadówjezawierających.Wiektychwódpodziemnychjest
wprzybliżeniuzgodnyzwiekiemotaczającychskał.Wodytesąpozostałościądaw-
nychzbiornikówjeziornychlubmorskichwosadachdennychtychzbiorników.
Wodypaleoinfiltracyjnepowstałynadrodzeinfiltracjiwdawnychepokachgeolo-
gicznychizostałyodcięteodwspółczesnegocykluhydrologicznego,pozostając
wcałkowitejizolacjiistagnacji.Sątozatemwodypodziemnepochodzeniaatmos-
ferycznegolubwodypowierzchniowe,którewminionychepokachgeologicznych
przesączałysiędozdiagenezowanychutworów,anastępniewrazznimizostały
odizolowaneodglobalnegoobieguwody.Wodytesąwięcmłodszeodwiekuskał,
wktórychobecniewystępują.
Pewnaczęśćwódpodziemnychpowstajewczasiemetamorfozytermicznej
minerałównietrwałychwtzw.procesiedehydroksylacji(Pazdro,Kozerski1990);
sątowodymetamorficzne.Procesowitemupodlegająprzedewszystkimhydro-
krzemianyzgrupyminerałówilastych(np.kaolinit).Jesttotypwódniezwiązany
zewspółczesnymobiegiemwodywprzyrodzie(Macioszczyk2006).
6AutoremteoriijuwenilnegopochodzeniawódpodziemnychbyłEduardSuess(1831–1914).
54
