Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Imaginauci.PismowyobraźniwpoezjiB.Leśmiana,J.Czechowicza,K.KamilaBaczyńskiegoiT.Nowaka
ipozostawiaszpary”97.LeśmianwszkicuRamayanaformułowałjeszczedalejidące
wnioski,porównującWenusMilońskązeSfinksem98:
Wenusmalinieipłaszczyznyskończone,tj.pomyślaneiwykonanewgranicachmożliwości
ludzkiej,niewybiegającepozakrestychzamiarówiideałów,któresądostępneciałuludzkiemu,
jakosyntezieliniiipłaszczyzn.[ś]
Ateraz,upojeniwidokiemgreckiegoposągu,pókinamjeszczepamięćbielisięjegokształ-
temskończonym,spójrzmynategopotworawschodniego,nakamiennezwierzępustyniSfink-
semzwane.[ś]
Niezerwałznaturą,niewyłoniłsięzniejcałkowicie.Przeciwnie,zależnyjestodniej,po-
łączonytajemniczymizniąnićmiśPogardziłskończonością,anieskończonośćobdarzyłago
kształtemdośćludzkim,dośćziemskim,dośćwsobiezamkniętymisamemusobiewystarczają-
cym.[ś]Pamiętaonskądwyszedł,jaksięzrodził!Pamiętaowąnaturanaturans,któramuna
słońcewyjrzećpozwoliła,wyłaniającgowporodachtajemniczych.Pamiętają,znapracęprzed-
istnieniową,znaźródłaśmierciiżycia,tajemnicętwórczości-wiewszystko,doziemskiegozaś
istnieniauśmiechasięnieufnie,niemalwzgardliwie,jakbylichszebyłoodowychświatów,które
dlaziemiopuściłś[SL,435-438].
Tesłowaowychyleniuwnieskończonośćniesątożsamezmłodopolskimprzedkłada-
niembytu,absolutu,esencjinadegzystencję.NierozwijającdalejanalogiizautoremVade-
-mecum,zwrócęjeszczeuwagęnarozpoznanieJulianaPrzybosia,którywskazywałwdzie-
leNorwidanansakralnośćsłowa”
,będącegonświadectwemwiarywprawdy«wieczne»”99.
Gdybyodjąćtejdiagnoziedeprecjonującąwintencjiwymowę,mogłabyonarównieżcha-
rakteryzowaćwyobraźnięjęzykaLeśmiana,Czechowicza,BaczyńskiegoiNowaka.
Marzenieiwyobraźnia
Zacznętęczęśćwyznaniem,mamnadziejęuprawionym,kiedyleśmianologialiczyokoło
stulatiliczy,wedługjużpewnienieaktualnychkalkulacjiMichałaNawrockiego100,około
sześciusetpozycjibibliograficznych;otóżzazdroszczępiszącymoautorzeŁąkiwlatach70.,
wtedypopierwszychpowojennychrozpoznaniach,zwłaszczapióraJackaTrznadlaiopra-
cowanychprzezniegoedycjachpismpoety,ukazałysięfundamentalneStudiaoLeśmianie,
wtedyMichałGłowińskipublikowałszkicemającezłożyćsięnaZaświatprzedstawiony,
TymoteuszKarpowiczrealizowałutopijnypomysłopisaniacałejwyobraźni,ukułklucz
(wkuźni,którąmusiałnajpierwzbudować),bygonatejpoezjizłamać.Jegozamknięta
przejmującymwyznaniemksiążka(nDziś,ponapisaniutejksiążki,wiem,żenieudałomi
sięzapanowaćnadLeśmianem,toonzapanowałnademną”101)jestświadectwemniemożli-
wościpochwyceniawyobraźnipoetyw-jaksugerujetytułpracy-modele.
97
C.Norwid,Pismawszystkie,t.9,wybór,wstępiuwagikrytyczneJ.W
.Gomulicki,Warszawa1971,
s.328.
98
ZnaczenietegoszkicupodkreślałateżAnnaCzabanowska-Wróbel[A.Cz.W.,41].
99
J.Przyboś,PróbaNorwida,nTwórczość”1959,nr4,s.72.
100
M.Nawrocki,Bibliografa,w:Wariacjeistnieniowe.OontologiipoetyckiejBolesławaLeśmiana,Tarnów
101
2009,s.315-345.
T.Karpowicz,dz.cyt.,s.268.
