Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Częśćpierwsza.Stolatwyobraźni
33
HistoriapisaniaowyobraźniautoraŁąkizaczynasięwrazzpojawianiempierwszych
krytycznoliterackichwzmianekonim,wynotowujęnajbardziejsymptomatyczne,nieko-
niecznieentuzjastyczne.W1921r.KarolIrzykowskipodkreślał,żemistrzostwojęzyka
sprawia,iżnawetkiedypoetanzapuszczasięnaróżnewertepyczynawetjałowiznywy-
obraźni”
,nzawszejestinteresującym”102;z1936r.pochodziuwagaKazimierzaCzachow-
skiegoonniepospoliciewynalazczejwyobraźni”103.Pojawiasięnwyobraźnia”wnekro-
logach,wspomnieniachpośmiertnychpoświęconychpoecie,WładysławRomanowski
stwierdzał:nniewątpliwieswąpotęgąwyobraźni,budującejcudne,sztucznepięknozbliżo-
ny,byłdoBaudelaire)a”104,aKarolWiktorZawodziński,zawszenieprzychylnyLeśmiano-
wi,wszkicupisanympojegośmierci:nprzetwarzarzeczywistośćwżarnachwyobraźnina
barwnymiał”105.Powojnie,gdywreszcienietrzebabyłonrozgrzeszać”poetówzwyobraźni,
w1956r.GłowińskimógłwswoimpierwszymszkicuoLeśmianienapisać,żewobecprze-
świadczenia,iżwtejpoezjiświatrzeczywistyjestniepoznawalnynjedynierzeczywistepo-
zostajeludzkiespojrzenienaświat,acozatymidzie,tworywyobraźni”106.Niecałądekadę
później(1964)ArturSandauerpowracałdoprzezwyciężonejjuż,przezniegoniecoinaczej
rozumianej,antynomiiżycia(któreutożsamiałtakżezbiografiąautora),rzeczywistości
iwyobraźni-tęostatniąokreślałjakonorganpoznawczyniebytuchwytającyto,czegonie
ma”
,dalejstwierdzał,iżnznalazłasię[ś]wpozycjitakbiegunowejwobecżycia,żezyskała
charakterabsolutny”107.
DziśmożnawyróżnićkilkaszkółbadaczyLeśmianaiuporządkowaćje,podługdo-
minant:językowej-Głowińskiego,historycznoliterackiejwpracachMariiPodrazy-
-KwiatkowskiejiAnnyCzabanowskiej-WróbelorazRyszardaNyczaiMichałaPawłaMar-
kowskiego,filozoficznej(studia:JanaBłońskiego,StanisławaBorzyma,WładysławaStró-
żewskiego,książkiCezaregoRowińskiegoorazJanaZięby)iwynikającejzperspektywy,
objętejpatronatembadańMariiJanion,wtejmieściłybysięprace:Wojciechaowczarskie-
go(czerpiącegozBachelardowskiejnontologiirozproszonej”108)czyMarzenyKarwowskiej.
AutorkaPrapamięciuśpionejpróbujeopisaćimaginariumLeśmiana,odwołującsiędomi-
tokrytyki,bardziejniżkategoriawyobraźniinteresująją,zaGilbertemDurandem,antro-
pologicznestrukturywyobrażeń,wyłuskujejezutworówiproponujemyślenieponadjęzy-
kiempoetyckim109.Dlakompletnościwyliczeniapowinnamjeszczewspomniećostudiach
wyróżniającychludoweźródłaLeśmianowskiegoimaginarium.
Problemwyobraźniodnotowanowięcwielokrotnie,nigdyniepróbującjednakzrekon-
struowaćpoglądówsamegoLeśmiana,niewprowadzającrozróżnieniamiędzymarzeniem
awyobraźnią,cowydajesiękonieczne.Poprzestanęnarazienawstępnymzasygnalizowa-
niuichnietożsamości,sięgnędoSłownikailustrowanegojęzykapolskiegoMichałaArcta
(wydanietrzeciez1929r.-znalitensłownikzapewneLeśmianiCzechowicz,mógłbyć
wdomuBaczyńskich):
102
K.Irzykowski,Dobrewiersze,nTrybuna”1921,nr31.Cyt.za:ML,493.
103
K.Czachowski,Obrazwspółczesnejliteraturypolskiej,t.3:1884-1934,Lwów1936,s.5-6.Cyt.za:ML,
225.
104
W
.Romanowski,Opoecie,któryodszedł,nEpoka”1938,nr17.Cyt.za:ML,169.
105
K.W
.Zawodziński,Lirykaiepikawierszem,nRocznikLiteracki”1937.Cyt.za:ML,498.
106
M.Głowiński,SzkicoLeśmianie,nTwórczość”1956,nr10,s.75.Cyt.za:ML,417.
107
A.Sandauer,PośmiertnytriumfMłodejPolski,czyliopoezjiBolesławaLeśmiana,w:Lirykailogika.
Wybórpismkrytycznych,Warszawa1971,s.197.Cyt.za:ML,530.
108
W
.owczarski,dz.cyt.,s.5.
109
M.Karwowska,Prapamięćuśpiona.ŚwiatwyobrażeńBolesławaLeśmiana,Warszawa2008,s.16-22.
