Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ChapitreI:LeRougeetleBlancł
ontrenoncé,lesdeuxéventualitésprésupposantunétatantérieurd!ac-
ceptationparlesvillageoisdeces«nourrituresterrestres»9.Lethèmede
l!oubliduparadisterrestre(entenduausensdelavieenharmonieavec
lesloisdelanature)n!esticiquesignaléaudétourd!unephrase,comme
d!ailleurslesréférencesgidiennesetgioniennesquidemeurentimplicites
danscetextefondateurdel!immanencelalondienne.Ilnedeviendral!un
dessujetsprincipauxqueplustard,dansLePetitAigleàtêteblanche.
Dansl!incipitduDernierÉtédesIndienscetoubli(voirelerejet)dumonde
natureln!estqu!unpréludeàladescriptionducomportementdesvilla-
geoisdanslaquelleprédominentlesthèmesentrelacésetcomplémentaires
dusommeil,del!absenceetdeladigestion.Malgrélaclartédusoir,«le
villagedort»,seshabitantssont«assoupis»,«[a]faléssurleursvéran-
das»etplongésdansla«torpeur»,ils«dorment»d!unsommeildiges-
tif.Levillage,c!est-à-direseshabitants,estabsent,doncn!existepasvrai-
ment:il«ruminesapropreabsence».Parsoncontexteleplusproche,le
verbe«ruminer»(seréférantaux«rêveries»auxquelless!adonnentles
paysans)dénoteiciunecertaineactivitécérébralequiconsisteàsedépla-
cermentalementdansunailleursimaginaire,cequisituenetementce(s)
«ruminant(s)»-làdanslapositiondeceuxquisecoupentvolontairement
dumonde,neviventpasvraiment,puisque,toutenétantdesêtresma-
tériels,ilssetournentversunespaceimaginairedanslequelilsvoientle
butdeleurexistenceterrestre.Ladescriptionduvillageassoupiet«ru-
laquelleilopposelesfaussesrichessesdelaviealiénantedanslasociétécivili-
sée.Dansl!universfictionnel(etmental)propreauGionodesannées1930,les
notionsde«vraiesrichesses»etde«joie»représententleretouràlaterre,une
tendanceenvironnementalisteavantlaletrequicaractérisecequ!onappellela
«premièremanière»del!écrivain(1929-1939).
9Notiongidienneettitredesonouvragede1897ilexposelesidéesd!un
épicurismequis!oppose,dansl!espritdel!auteur,aupuritanismedumilieupro-
testantdanslequelilaétéélevé.LesNourrituresterrestressontuntémoignagelit-
térairedelalibération,accompagnéedeladécouvertedelanature«uranienne»
dujeuneAndrélorsd!unlongvoyageenAfriqueduNord,entreprisavecson
amipeintrePaulLaurens.DansLesNourrituresterrestreslementorMénalque,
unhommed!âgemûr,yinitieunjeuneberger,Nathanaël,àl!idéologiedela
libérationsexuelleetengénéralàlalibérationdesentravesd!uneéducation
troprigideetferméeauxplaisirsterrestres.Ilvadesoiquel!analogieentre
LeDernierÉtédesIndiensetLesNourrituresterrestresestfrappantesionprend
enconsidérationl!oppositionquisous-tendlesdeuxouvrages:celleentreune
transcendancechrétienne,considéréecommecomprometantleseulbonheur
possibleetlatoutepaïenneimmanence,sourcedel!uniquejoieaccessibleaux
humains.PourlerôledeGide,ettoutparticulièrementdesNourrituresterrestres,
voirlechapitreVIrelatifauPetitAigleàtêteblanche.
22