Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzeniemetodologiczne
35
językasprzedzwrotupragmatycznego.ParadoksHarta-Austinajestwidoczny
wpracachinnychfilozofówprawa,podejmującychanalizypragmatycznojęzy-
kowe,takichjakB.Bix57czyD.Patterson58.oniwpewnymsensieodpo-
wiedzialnizaspadekzainteresowaniadorobkiemsemantykieksternalistycznej,
ponieważwswoichpracachzgodnieuznali,żejejzastosowaniedoprawanie
jestzróżnychpowodówmożliwe,agdybybyłomożliwe,nieprzyniosłobycie-
kawychrezultatów.Jednocześnieobajfilozofowieuznają,żeanalizajęzykowej
praxisiszerokiewykorzystaniepodejściapóźnegoWittgensteinajestdlapraw-
nikówbardzoobiecujące59.
Wniniejszejpracypróbujęwykazać,żezwrotpragmatycznywfilozofiijęzy-
kazmuszafilozofięprawadobardziejzdecydowanegouwzględnieniapragma-
tykijęzykawpodejściudojęzykaprawa.Podejścietoprowadzidotezyopierw-
szeństwiepraktykijęzykowejwobecsemantyki,czyliotym,żepraktykajęzyka
prawnegokształtujejegosemantykę,anieodwrotnie,choćtodrugiepodejście
wydajesięwprawiebardziejintuicyjne60.
4.Tekstprawnyjakofundamentrozważań
Filozofiaprawa,jakkażdafilozofia,conajmniejodczasu,gdyuświadomił
namtoKartezjusz,cierpinadeficytfundamentu-stabilnegopunktuoparcia,na
którymmogłabybudowaćswojetwierdzeniabezobawy,żebudujenapiasku.
Braktakiegofundamentujestczęstopożywkądlakrytycznychgłosówpodadre-
semfilozofii,ponieważzewnętrznemuobserwatorowitrudnoustalić,jakfilozo-
fowiedochodządotwierdzeń,skoronieujawniająmiejsca,zktóregowychodzą.
Wfilozofiiprawakrytykętegorodzajuczęstoprowadzisięzestanowiskare-
alizmuprawniczego.Przedstawicieletychnurtówoskarżająfilozofówonma-
giczne”tworzeniepojęć,ointelektualnąmanipulacjękoncepcjami,owyciąganie
zkapeluszacoraztonowychideipozbawionychoparciawrzeczywistości.
57B.Bix,Cantheoriesofmeaningandreferencesolvetheproblemoflegaldeterminacy?,
nRatioJuris”16(3)/2003,s.281-295.
58D.Patterson,Realistsemanticsandlegaltheory,nCanadianJournalofLawandJurispru-
dence”2(2)/1989.
59Zob.np.D.Patterson,WittgensteinandLegalTheory:NewPerspectivesonLaw,Culture,
andSociety,WestviewPress,Boulder,CO1992;B.Bix,Law,Language,andLegalDetermi-
nacy,ClarendonPress,Oxford1995.
60Jeszczejednaparalela,jakanarzucaćsięmożeczytelnikowipolekturzepierwszejczęści
tejksiążki,przebiegamiędzyprzedstawionątukoncepcjąprawaatzw.planistycznąkoncepcją
prawareprezentowanąprzeztakichfilozofówprawajakScottShapiro.Paralelatajestwpewnym
sensiezasadna.Książkapodzielazplanistycznymikoncepcjamiprawaprzekonanie,żeprawo
jestnarzędziemplanowaniaprzyszłościdanegospołeczeństwa.OdwizjiShapiraróżniwizjępra-
watuprzedstawionąprzekonanie,żeplanemniejestposzczególnanorma,aleprawojakocałość:
danysystemprawnytocałościowyplandlarzeczywistości,wktórejżyjedanaspołeczność,anie
konglomeratminiplanów,awięcnormtworzącychtensystem.