Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
Rozdziałdrugi.Historia
niejszymJohnLaw(MoneyandTradeConsideredwithaProposalforSupplying
theNationwithMoney,1705),JacobVanderlint(MoneyAnswersallThings,
1734)czybiskupGeorgeBerkeley(Querist,1737),atakżejegoprzedstawiciele
naterenieobecnychWłoch,Austrii,Niemiec.Czołowymprzedstawicielem
merkantylizmuwpraktycebyłJean-BaptisteColbert(1619-1683),Minister
FinansówFrancjizaczasówmonarchiiabsolutnejLudwikaXIV
.
nadwyżka
handlowa
dodatniesaldo
wymiany
autarkia
protekcjonizm
Głównymzałożeniemmerkantylizmubyłobogaceniesięnarodówipaństw
przezintensyfikacjęwymianyhandlowej,acozatymidzie-gromadzenie
zasobówkruszcowychstanowiącychzapłatęzanadwyżkęhandlową.Podstawą
bogactwabyłozłotoisrebro,dlategowstrategiihandlowejnależałozapewnić
jegonapływprzezcłanaimporttowarówprzetworzonychiicheksportdo
innychkrajów.Dopuszczanoimporttanichsurowców.Triumfowałwięcpro-
tekcjonizmwprowadzanyustawamiuchwalanymiprzezparlamenty.Obsesyjna
wręcztroskaododatnibilanshandlowy,realizowanawyłącznieprzezimport
kruszcu,wywołałaprzedewszystkimwzrostcen.Tęświadomośćwielumer-
kantylistówmiałojużwpołowieXVIIwieku.
Współcześnienazwalibyśmytowprostpolitykądodatniegosaldawymiany
zzagranicąinadwyżkifinansowej,cowXVIorazXVIIwiekuprzejawiałosię
wgromadzeniukruszcu(najczęściejzłota).Nadwyżkęhandlowąosiąganojed-
nakwwynikusilnychdziałańprotekcyjnychgenerowanychprzezposzczególne
państwaimonopolu,awięcniebyłatokonkurencyjnagrarynkowa.
Aktywnośćpaństwanieograniczałasięjedyniedowspieraniaprzedsięwzięć
handlowych,leczinspirowałarównieżwzrostprodukcji,wspomagającprzedsię-
biorczośćprywatną,atakżeorganizującwłasnekompanieprodukcyjneihan-
dlowe.Niewątpliwiebyłytoprzykładyaktywnościgospodarczejpaństwa,które
wXXwiekunazywasięinterwencjonizmem.Osiąganienadwyżkiwhandlubyło
możliwetakżedziękiautarkiigospodarczej,czylipolitycesamowystarczalności,
awięceliminowaniuzakupówwinnychkrajach.
Merkantylizmsłużyłprzedewszystkimakumulacjikruszcu,czyligromadzeniu
bogactwa,cozpewnościąułatwiłopóźniejszyrozwój,zwłaszczawokresie
liberalnejgospodarkiiwolnegorynku.
Potrzebadalszegorozwojugospodarkiwywołałafalękrytykipodadresemmer-
kantylizmu,szczególnieprzeciwkoautarkiiiprotekcjigospodarczej,najsilniej
wyartykułowanejprzezfilozofaDavidaHume’a(1711-1776),atakżeAdama
Smitha,którymerkantylizmuznawałzanzlepekprotekcjonistycznychiluzji”
.
Dopieroniemieckaszkołahistoryczna(WilhelmGeorgFriedrichRoscheriGu-
stavFriedrichvonSchmoller,apóźniejichuczniowiewAnglii-WilliamCun-
