Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.NowestosunkiprodukcjiwEuropieZachodniej
45
ty(dochodu).Wielkościtewpływałynaobowiązującynarynkupoziomcen.
Masowośćprodukcjiipoziomcenzkoleizwracałytakżeuwagęnazjawisko
rozbieżnościmiędzyróżnymiwartościamiużytkowymi(użytecznością)dóbr
iusługawartościamiwymiennymi(cenami),cologiczniewyjaśnionoznacznie
później(marginaliściwlatach70.XIXwieku).
Smithpokonałtęprzeszkodę,wyrażającsłusznąopinię,żewartośćmierzonajest
ilościąpracyitoona(jejuzasadnionynakład)decydujeoproporcjachwymiany
(cenie,którąokreśliłjakonrynkową”
,czyliaktualnąlubnnaturalną”
,kształtu-
jącąsięwdłuższymczasie)podwarunkiemrynkowego,awięcswobodnego
otoczeniakonkurencyjnego.Twierdził,żecenęokreślailośćpracyiwynikający
zniejkosztutrzymaniarobotnika,ajegopłacatozwrotkosztówwychowania
dochwilipodjęciaprzezniegopracy,cowtamtychczasachnastępowałojuż
wdzieciństwie.
Równieważnądlaniegokwestiąbyłyprzyczynypobudzaniawzrostugospo-
darczego,nacowpływpowinnomiećpaństwo(politykagospodarcza).Na
czołowybijasięjegożądanieswobodyhandluwewnętrznegoizagranicznego
zewspieraniempodziałupracyjakoczynnikaobniżającegokosztyprodukcji
przezwzrostjejskali.KrytykęmerkantylizmuSmithpotwierdziłwBogactwie
narodów,stwierdzając,żeniezasobykruszcu,alenrocznapracakażdego
narodujestfunduszem,któryzaopatrujegowewszystkierzeczykonieczne
iprzydatnewżyciu”
.Wzrosttegobogactwauzależniałodpracowitościspołe-
czeństwa,nzręczności,sprawnościiznawstwa,zjakiemswąpracęzazwyczaj
wykonywa”ijegoliczebności,aprzedewszystkimnliczbątych,którzypracują
użytecznieiliczbątych,którzytegonieczynią”
.Przedstawiłtakżenowo-
czesnądefinicjępracyprodukcyjnejjakopowiększającejwartośćproduktu
(wartośćdodanapowiększającawartośćzużytychsurowcówimateriałów
okosztrobocizny).
Zapozytywne-jakbyśmydzisiajokreślili-trendywyrażającesięwewzroście
produkcjiiniskichcenach,awięcwzrościebogactwa,odpowiadazdaniem
Smithapaństwo.Uznawałjednakkoniecznośćzapewnieniabezpieczeństwa
iinteresówpaństwaprzezwspieranieprzemysłówobronnychdziękiwprowa-
dzeniutaryfcelnych,mającświadomośćwystępowaniaprzestępczościcelnej
winnychkrajach.Zwracałuwagęnaobowiązeknustanowieniaiutrzymywania
pewnychurządzeńiinstytucjipublicznych,którychustanowienieiutrzymywa-
nieniemożenigdyleżećwinteresiejednostki,atodlatego,żedochódznich
nigdyniepokryjekosztów”
.
Smithsprzeciwiałsięjednakzdecydowaniemonopolomiprzywilejomwe-
wnętrznym,atakżeporozumieniomczyraczejzmowom(wkażdejpostaci),
wartośćrynkowa
krytyka
merkantylizmu
rolapaństwa
konkurencja
wolnorynkowa
