Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8.Szkołaklasycznawekonomii
51
więcejdzieci).Popewnymczasieliczbarobotnikówjestzbytdużawstosunku
dopopytunapracę.Nieuchronnieskutkujetoobniżkąwynagrodzeńnawet
poniżejkosztówutrzymania,cosamoczynnieprowadzidozmniejszeniasię
populacji,awkonsekwencjipodażypracydowymaganegopoziomurównowagi.
Płacawystarczającanautrzymanienaminimalnympoziomie,jakąwypłacasię
robotnikomwstanierównowagi,nazywanajestpłacąnaturalną.Tazależność
zostałaokreślonajakonżelazneprawopłac”iwniosła,podobniejakiinnepo-
glądyautoraZasadekonomiipolitycznej(1817,polskiewydanie1957),spory
wkładwpóźniejszekoncepcjeKarolaMarksa.Ricardobyłprzeświadczony
okoniecznościistnieniaubóstwa,któregonniepowinnoratowaćanipaństwo,
aniniktinny”
.Żelazneprawopłacmiałodostosowywaćprzezwysokośćpłac
wahaniapopytowo-podażowenarynkupracy.Ztegonobiektywnego”prawa
miaławynikaćnieuchronnośćutrwalonychodwiekówstosunkówspołecznych.
Cowięcej,jakiekolwiekkorektyRicardouważałzaniedopuszczalne,twierdząc,
żenpłace,podobniejakwszystkieinneumowy,należypozostawićdziałaniu
lojalnejiwolnejkonkurencjinarynku,austawodawstwoniepowinnoichnigdy
regulować”
.Cokolwiekbyobecniesądzićojegopoglądach,toitakzakładały
onepoprawęlosuludzi,którzynawsiachwsystemiefeudalnymniemielinawet
takichprawjakrobotnicypodczasrewolucjiprzemysłowej.Ocenapoglądów
Ricardabardzoczęstoodtychhistorycznychuwarunkowańabstrahuje.Sta-
nowitooczywistydowód,żeocenianiedawnostawianychtezwyłącznieprzez
pryzmatdzisiejszejsytuacjinietylkojestmetodycznieniepoprawne,lecztakże
prowadzidozmianyichtreści.
Malthusbyłanglikańskimpastoremiojcemlicznegopotomstwa,aleprze-
dewszystkimautoremsłynnegoEssayonPopulation(1798)opełnejnazwie
AnEssayonthePrinciplesofPopulation3,którydohistoriiekonomiiwniósł
tzw.prawaludnościowe,rządząceprzyrostemludnościipoziomemwynagro-
dzeń.WyraźnywzrostpopulacjiwczasachMalthusa,szczególniewIrlandii,był
związanyzewzrostemilościowegospożyciatanichziemniakówuprawianych
naniewielkimareale,cowpowiązaniuznignorancjąinędząludzi,któreich
skłaniajądouleganiaswyminstynktom,mimobrakuinnychperspektywpoza
samymutrzymaniemsięprzyżyciu,zachęcaływtakimstopniudomałżeństwa,
żeliczbaludnościznacznieprzekroczyłamożliwościgospodarkiizasobów
kraju”.
Malthusuważał,żeliczbaludnościograniczanajestprzezśrodkiutrzymania,
aponadtorośniewtempiegeometrycznym,natomiastprzyrostżywności
-wtempienajwyżejarytmetycznym.Różnicataniemożebyćzniwelowa-
na(pozadecyzjamiprokreacyjnymi;np.propagowałzawieraniemałżeństw
3PolskietłumaczeniedokonaneprzezK.Steina,nuczniaUniwersytetuJagiellońskiego”
,pod
kierunkiemizprzedmowąAdamaKrzyżanowskiego,ukazałosięw1925r.
teorialudnoś-
ciowaMalthusa
