Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

Łukasz Kadela

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-22146-1

DOI:

https://doi.org/10.53271/2022.005

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

151

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Kadela, Łukasz. Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022, 151 s. ISBN 978-83-01-22146-1, doi: https://doi.org/10.53271/2022.005

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Kadela, Ł.

T1 Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2022

SN 978-83-01-22146-1

DOI https://doi.org/10.53271/2022.005

Bibliografia BibTex:

@Book{ 266448, author = "Kadela, Łukasz", editor = "", title = "Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2022", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-22146-1", doi = "https://doi.org/10.53271/2022.005" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Kadela, Łukasz

ED -

TI - Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2022

SN - 978-83-01-22146-1

ER -

DOI - https://doi.org/10.53271/2022.005

Netografia (standard APA):

Kadela, Łukasz. Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970 [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022 [dostęp: 07 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/interpretacja-estetyki-dziel-architektury-w-procesie-ich-ochrony-na-lukasz-kadela-266448. doi: https://doi.org/10.53271/2022.005

architektura, urbanistyka, ochrona zabytków, interpretacja estetyki

Opracowanie poświęcone jest analizie wpływu czynników subiektywnych na ocenę wartości artystycznych zabytków Krakowa w procesie ich ochrony na wybranych przykładach w pierwszym dwudziestopięcioleciu po zakończeniu II wojny światowej. Monografia p...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-22146-1

DOI:

https://doi.org/10.53271/2022.005

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

151

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

WSTĘP8
Cel pracy8
Zakres pracy9
Metoda pracy10
Teza pracy10
Stan badań11
WPROWADZENIE18
Zarys najnowszej historii Krakowa w kontekście kształtowania się jego zabudowy i procesów ochrony jego architektonicznego dziedzictwa kulturowego18
ROZDZIAŁ I26
1. Inwentaryzacja wojennych strat poniesionych w historycznym dziedzictwie kulturowym Krakowa w okresie II wojny światowej26
1.1. Skutki przeobrażenia Zamku Królewskiego na Wawelu w siedzibę Generalnego Gubernatorstwa Hansa Franka26
1.2. Realizacja planu przebudowy Krakowa w rejonie śródmieścia. Zakres prac i ich znaczenie29
1.3. Likwidacja krakowskich pomników oraz dewastacja miejsc pamięci narodowej32
1.4. Niemiecka grabież dziedzictwa kulturowego Polski na terenie Krakowa33
1.5. „Manewr, który ocalił Kraków” i jego wpływ na historyczną zabudowę miasta35
ROZDZIAŁ II38
2. Odzyskanie zagrabionego zasobu oraz pierwsze powojenne interwencje konserwatorskie38
2.1. Wprowadzenie38
2.2. Gródek i Okół – przedwojenne badania i powojenne realizacje konserwatorskie. Uporządkowanie pl. św. Marii Magdaleny oraz restauracja południowej fasady Collegium Iuridicum (S. Świszczowski: 1947–1954)42
2.3. Przeniesienie drewnianego kościoła z Komorowic na Wolę Justowską w 1949 roku.(K. Estreicher – realizacja zamysłu B. Tretera)48
WPROWADZENIE DO III ORAZ IV ROZDZIAŁU52
ROZDZIAŁ III58
3. Antygermańska krucjata58
3.1. Wyburzenie odwachu przy Wieży Ratuszowej i arkadowej kordegardy przy ul. Pijarskiej. (S. Świszczowski: 1946 rok)58
3.2. Porządkowanie wzgórza wawelskiego i pierwsze prace konserwatorskie61
3.3. Restauracja Collegium Maius (K. Estreicher, A. Majewski: 1950–1963 rok)64
3.4. Wyburzania i modernizacja XIX-wiecznej Twierdzy Kraków78
3.5. Ogólnopolski konkurs „Na uporządkowanie otoczenia Wawelu” z 1953 roku85
3.6. Wyburzenie kamiennego mostu na Prądniku w 1964 roku89
ROZDZIAŁ IV 92
4. Ochrona XIX-wiecznej kreacji w imię integralności zabytku92
4.1. Remont Sukiennic (J. Lepiarczyk, J. Jamroz: 1956–1959 rok)92
ROZDZIAŁ V 108
5. Krakowskie osiągnięcia konserwatorskie w latach 1945–1970 i ich znaczenie dla strategii działań propagandowych w czasach PRL108
PODSUMOWANIE116
ANEKS122
WYKAZ ILUSTRACJI138
BIBLIOGRAFIA144

Stanbadań

autorstwaLeszkaLudwikowskiegopt.Ochronadóbrkul-

turywKrakowie(1945-1974)16.Publikacjatazostała

opracowanawformiesprawozdaniaiuwzględnianaj-

istotniejszefaktyzwiązanezochronnądziedzictwaarchi-

tektonicznegoiurbanistycznegoKrakowawpierwszych

29latachodzakończeniaIIwojnyświatowej.Jejchro-

nologicznastrukturałączykolejnohistorycznefakty,

któremożnapodzielićnadwiegrupy.Dopierwszej

znichzaliczająsięwydarzeniazdziejówochronyzabyt-

kówKrakowaocharakterzelegislacyjnym.Byłyone

związanepowyzwoleniuPolskispodniemieckiejoku-

pacjizponownąorganizacjąwKrakowieadministracyj-

nychstrukturodpowiedzialnychzasprawowaniepraw-

nejimerytorycznejopiekinadzabytkami17.Ponadtoautor

przybliżyłteżstanobowiązującychaktówprawnych,na

podstawiektórychopiekatamogłabyćprowadzona18.

Procesodbudowykonserwatorskichjednostek

administracjiwiązałsiębezpośrednioznominacjami

nakierowniczestanowiska.Przyokazjiomawianiaod-

budowywojewódzkichimiejskichinstytucjidziałają-

cychnarzeczochronyzabytków,autorprzedstawiłoso-

by,którewobjętymniniejszymopracowaniemokresie

kierowałysłużbamikonserwatorskimiwstolicyMało-

polski19.DodrugiejgrupyLeszekLudwikowskizaliczył

ifaktograﬁcznieusystematyzowałosiągnięciakonser-

watorskienaterenieKrakowaprzypadającenalata

1945-1974.Zestawienietychnajistotniejszychwyda-

rzeńuzupełnionesyntetycznymomówieniemgłównych

założeńkonserwatorskichwramachprowadzonychprac

iproblemówrealizacyjnychniezawierapodsumowania

ichostatecznegoestetycznegorezultatu,ajedynieod-

16L.Ludwikowski,OchronadóbrkulturywKrakowie(1945-

1974),uKrzysztofory.ZeszytyNaukoweMuzeumHistorycznego

MiastaKrakowa”,Kraków1974,s.8-20.

17Szczegółowochronologicznieprzedstawienieodbudowy

administracyjnychstrukturkonserwatorskichwKrakowiewcza-

sachpozakończeniuIIwojnyświatowejzostałoopisanew:

P.Dobosz,A.Gaczoł,80.rocznicautworzeniaKrajowegoUrzędu

KonserwatorskiegowKrakowie,uOchronaZabytków”R.47,1994,

nr2-4,s.335-336.

18Szczegółowoprzedstawionykontekstustawodawczyochro-

nyzabytkówwPolscepo1945rokuzostałopisanyw:K.Zalasiń-

ska,PrawnaochronazabytkównieruchomychwPolsce,WoltersKul-

wer,Warszawa2010,s.41-47.

19Szczegółowechronologiczneopracowaniepoświęcone

przedstawieniuprzedstawicielisłużbkonserwatorskichsprawują-

cychurządzpodziałemnaokresiregionwkontekściecałego

krajuzostałoprzedstawionewpublikacjiwydanejzokazjisetnej

rocznicypowstaniapolskichsłużbkonserwatorskich:A.Gaczoł,

ZdziejówochronyikonserwacjizabytkówwPolsce,[w:]Działajimiej

nadzieję.StuleciepaństwowychsłużbkonserwatorskichwPolsce

1918-2018,red.J.Rulewicz,R.Marcinek,NarodowyInstytut

DziedzictwawWarszawie,StowarzyszenieKonserwatorówZabyt-

ków,Warszawa2018.Ponadtopostaciszczególniezaangażowane

wochronęarchitektonicznegodziedzictwaKrakowapo1945roku

iichnajważniejszeindywidualneosiągnięciazostałyopisanew:

B.Krasnowolski,Doktrynykonserwatorskieadoświadczenie

SpołecznegoKomitetuOdnowyZabytkówKrakowa,[w:]Doktryny

irealizacjekonserwatorskiewświetledoświadczeńkrakowskich

ostatnich30lat,WAM,Kraków2011,s.13-22.

nosisiędozagadnieńtechnicznych,statystycznychprzy

uwzględnieniuzłożonegowczasachPRL-ukontekstu

ekonomicznego20.Autorrównieżnieodnosisiędoczyn-

nikówsubiektywnych,np.uwarunkowańpolitycznych

mogącychmiećwpływnaocenęwartościzabytku

iwdalszejkolejnościnadecyzjęcodorodzajukierun-

kówwytyczonychdladziałańkonserwatorskich21.

Należyzwrócićuwagęnato,żeczaspublikacjipokrywa-

jącysięznarzuconymiwPolscezasadamiobowiązujące-

gowlatach1945-1989ustrojupolityczno-gospodar-

czego,pociągałzasobąpewneograniczenia.Sąnimi

m.in.brakrealnejmożliwościbezpośredniegoodniesie-

niasięwanaliziedonajnowszychwowymczasiefak-

tówzwiązanychzprocesemochronyzabytków-przede

wszystkimdotego,wjakimstopniukształtowałyje

wpływypolitycznejideologii22,jakrównieżbrakod-

powiedniejperspektywyczasowejtakpotrzebnejdo

obiektywnejocenytegozjawiska.

Większośćpracpoświęconychkonserwacjizabyt-

kówpowstałychwtamtymczasie,opierasięnaanalizie

faktówprzyuwzględnieniugłównienaukowychuwa-

runkowań.Ponadtoewentualnaichocenawkontekście

sytuacjipolitycznejkrajuodnosiłasięjedyniedopro-

blemównaturyekonomicznejirealizacyjnejwynikają-

cejzrealiówpowojennejrzeczywistości23.Dopiero

20Najbardziejsprawozdawczą,wydanąpo1970roku,ale

izarazemwyczerpującą,pomimosyntetycznejformy,prezentacją

osiągnięćwdziedzinieochronydziedzictwaarchitektonicznego

Krakowasą,katalogiMiastoKraków.Katalogdokumentacjiiprac

konserwatorskichPrzedsiębiorstwaPaństwowegoPracownieKonser-

watorskieZabytków1951-1971,red.J.Baranowski,L.Krzyżanow-

ski,A.Michałowski,T.Polak,Ośrodekinformacjikonserwatorskiej

PPPracownieKonserwacjiZabytków,Warszawa1973,wktórych

zostałpodsumowanydorobekwszystkichpaństwowychjednostek

PKZwformietopograﬁczno-rzeczowej.KrakowskiOddziałPKZ

powołanodożycia1kwietnia1951rokuizokazji20-leciajego

istnieniawydanoszczegółowezestawieniewszystkichpracrealizo-

wanychwlatach1951-1971wramachtejjednostki.Wlatach

wcześniejszychszczegółowelistyrealizacjibyłypublikowane

wuKronikach”

,nałamachkwartalnika„OchronaZabytków”wydawa-

nychprzezCentralnyZarządMuzeówiOchronyZabytkówMini-

sterstwaKulturyiSztukiiStowarzyszeniaHistorykówSztuki.Sąto

materiałyźródłowewykorzystanewtejpracy.

21Szczegółowoopracowanezagadnieniezwiązanezwpły-

wemzmianuwarunkowańpolitycznych,zachodzącychod1945

do1970roku,nalosyKrakowa,jegohistorycznejzabudowyispo-

łecznościznajdujesięw:A.Chwalba,DziejeKrakowa.Kraków

wlatach1945-1989,t.6.WydawnictwoLiterackie,Kraków2004,

s.124-350.

22Problematykazwiązanazograniczeniamiwolnościsłowapisa-

negowczasachPolskiRzeczpospolitejLudowejzostałaszczegóło-

woomówionaw:W.Zakrzewski,Oingerencjiprawodawczejwwol-

nośćsłowawokresiePRL,uStudiaIuridicaLublinesensia”

,2014,nr22.

23Krytykawpływuideologiipanującegowowymczasie

ustrojupolitycznegoPRL-unaprocesochronyzabytkówKrakowa

wyrażanaprzezprzedstawicieliśrodowiskanaukimiałazoczywi-

stychwzględówcharakterkuluarowy.Dodniadzisiejszegoprze-

trwaławopublikowanychjużpo1989rokuwspomnieniachipa-

miętnikach.Jedenznajjaskrawszychprzykładówtakiejpostawy

zostałzapisanynakartachpamiętnikaKarolaEstreicherajr.patrz:

K.Estreicher,Dziennikwypadków,t.2,3,PałacSztukiTowarzy-

stwoPrzyjaciółSztukPięknychwKrakowie,Kraków2001.

Brak wyników

Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra