Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

Łukasz Kadela

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-22146-1

DOI:

https://doi.org/10.53271/2022.005

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

151

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Kadela, Łukasz. Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022, 151 s. ISBN 978-83-01-22146-1, doi: https://doi.org/10.53271/2022.005

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Kadela, Ł.

T1 Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2022

SN 978-83-01-22146-1

DOI https://doi.org/10.53271/2022.005

Bibliografia BibTex:

@Book{ 266448, author = "Kadela, Łukasz", editor = "", title = "Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2022", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-22146-1", doi = "https://doi.org/10.53271/2022.005" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Kadela, Łukasz

ED -

TI - Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2022

SN - 978-83-01-22146-1

ER -

DOI - https://doi.org/10.53271/2022.005

Netografia (standard APA):

Kadela, Łukasz. Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970 [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022 [dostęp: 07 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/interpretacja-estetyki-dziel-architektury-w-procesie-ich-ochrony-na-lukasz-kadela-266448. doi: https://doi.org/10.53271/2022.005

architektura, urbanistyka, ochrona zabytków, interpretacja estetyki

Opracowanie poświęcone jest analizie wpływu czynników subiektywnych na ocenę wartości artystycznych zabytków Krakowa w procesie ich ochrony na wybranych przykładach w pierwszym dwudziestopięcioleciu po zakończeniu II wojny światowej. Monografia p...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-22146-1

DOI:

https://doi.org/10.53271/2022.005

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

151

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

WSTĘP8
Cel pracy8
Zakres pracy9
Metoda pracy10
Teza pracy10
Stan badań11
WPROWADZENIE18
Zarys najnowszej historii Krakowa w kontekście kształtowania się jego zabudowy i procesów ochrony jego architektonicznego dziedzictwa kulturowego18
ROZDZIAŁ I26
1. Inwentaryzacja wojennych strat poniesionych w historycznym dziedzictwie kulturowym Krakowa w okresie II wojny światowej26
1.1. Skutki przeobrażenia Zamku Królewskiego na Wawelu w siedzibę Generalnego Gubernatorstwa Hansa Franka26
1.2. Realizacja planu przebudowy Krakowa w rejonie śródmieścia. Zakres prac i ich znaczenie29
1.3. Likwidacja krakowskich pomników oraz dewastacja miejsc pamięci narodowej32
1.4. Niemiecka grabież dziedzictwa kulturowego Polski na terenie Krakowa33
1.5. „Manewr, który ocalił Kraków” i jego wpływ na historyczną zabudowę miasta35
ROZDZIAŁ II38
2. Odzyskanie zagrabionego zasobu oraz pierwsze powojenne interwencje konserwatorskie38
2.1. Wprowadzenie38
2.2. Gródek i Okół – przedwojenne badania i powojenne realizacje konserwatorskie. Uporządkowanie pl. św. Marii Magdaleny oraz restauracja południowej fasady Collegium Iuridicum (S. Świszczowski: 1947–1954)42
2.3. Przeniesienie drewnianego kościoła z Komorowic na Wolę Justowską w 1949 roku.(K. Estreicher – realizacja zamysłu B. Tretera)48
WPROWADZENIE DO III ORAZ IV ROZDZIAŁU52
ROZDZIAŁ III58
3. Antygermańska krucjata58
3.1. Wyburzenie odwachu przy Wieży Ratuszowej i arkadowej kordegardy przy ul. Pijarskiej. (S. Świszczowski: 1946 rok)58
3.2. Porządkowanie wzgórza wawelskiego i pierwsze prace konserwatorskie61
3.3. Restauracja Collegium Maius (K. Estreicher, A. Majewski: 1950–1963 rok)64
3.4. Wyburzania i modernizacja XIX-wiecznej Twierdzy Kraków78
3.5. Ogólnopolski konkurs „Na uporządkowanie otoczenia Wawelu” z 1953 roku85
3.6. Wyburzenie kamiennego mostu na Prądniku w 1964 roku89
ROZDZIAŁ IV 92
4. Ochrona XIX-wiecznej kreacji w imię integralności zabytku92
4.1. Remont Sukiennic (J. Lepiarczyk, J. Jamroz: 1956–1959 rok)92
ROZDZIAŁ V 108
5. Krakowskie osiągnięcia konserwatorskie w latach 1945–1970 i ich znaczenie dla strategii działań propagandowych w czasach PRL108
PODSUMOWANIE116
ANEKS122
WYKAZ ILUSTRACJI138
BIBLIOGRAFIA144

WSTĘP

przemianyustrojowewPolsce,którenastąpiłypo

1989roku,otwarłydrogędopierwszychpróbpodsu-

mowańiocenyosiągnięćwkonserwacjidziedzictwa

architektonicznegoKrakowawczasachPRL-u.Tenstan

rzeczypozwalałnawstępnąanalizęznaczeniaiskali

ewentualnegooddziaływaniauwarunkowańsubiektyw-

nychnadecyzjezwiązanezochronąmonumentów

Krakowa,takichjakwspomnianewcześniejczynnikipo-

lityczneorazosobistedoświadczeniaprzedstawicieli

środowiskakonserwatorskiegonainterpretacjęestetyki

zabytkowejarchitekturymiastawprocesieichochrony

poIIwojnieświatowej.SesjanaukowaTowarzystwa

MiłośnikówiZabytkówKrakowapt.Przeszłośćiprzy-

szłośćzabytkowegoKrakowa,zorganizowana22czerwca

1990roku,stanowiotwarciedorozważańnadprzywo-

łanąpowyżejproblematyką24.Prelekcjawygłoszona

przezJackaPurchlęwramachtejkonferencjiprzybliżała

zagadnieniewpływuideologiiustrojupolitycznegona

procesochronyzabytkówKrakowa.Autortegoopubli-

kowanegowpóźniejszymczasiewykładupt.Dziewięt-

nastowiecznyKrakówjakoproblemkonserwatorskiprzed-

stawiłrelacjęmiędzyzmieniającymsiępostrzeganiem

wartościartystycznychXIX-wiecznejspuściznyarchi-

tektonicznejKrakowaaprocesemjejochronynatledy-

namicznychprzemianustrojowychPolskiwpierwszej

połowieXXwieku25.Nawstępiewskrócieomówiłtło

społeczno-polityczne,wktórymszybkopowstawała

nowazabudowaKrakowawXIXwieku26.

NatleożywionejtransformacjibudowlanejwKra-

kowieJacekPurchlapokazałewolucjępoglądowądo-

tyczącąpostrzeganiawielostylowejwartościartystycz-

nejstanowiącejspuściznęarchitektonicznąKrakowa

XIXwiekuwkolejnymstuleciu27.Taprzemianawpoglą-

24MateriałyzsesjinaukowejzokazjidniKrakowawroku1990:

PrzeszłośćiprzyszłośćzabytkowegoKrakowa,red.J.M.Małecki,Towa-

rzystwoMiłośnikówHistoriiiZabytkówKrakowa,Kraków1994.

25J.Purchla,DziewiętnastowiecznyKrakówjakoproblemkon-

serwatorski,[w:]PrzeszłośćiprzyszłośćzabytkowegoKrakował

op.cit.,s.39-55.

26Badanianadrozwojemarchitektoniczno-urbanistycznym

Krakowaprzyuwzględnieniuzagadnieńzwiązanychzochroną

jegozabytkówwXIXwiekuprowadzili:D.Rederowa,Powstanie

Krakowanowożytnego(1775-1867),[w:]Kraków.Studianadrozwo-

jemmiasta,red.J.Dąbrowski,WydawnictwoLiterackie,Kraków

1957.s.243-285.

Natomiastokresszczególnegorozwojustolicymałopolski

wXIXprzypadającynadrugąpołowętegostulecia:J.Demel,

KrakównaprzełomiewiekuXIXiXXnatlerozrostuiwcielaniaprzed-

mieśćigminpodmiejskich(1877-1945),[w:]Kraków.Studianad

rozwojemmiastałop.cit.,s.287-351.

Szczegółoweopracowaniezagadnieniazwiązanezrozwojem

rynkubudowlanegowKrakowieprzyuwzględnieniuuwarunko-

wańekonomicznychwlatach1850-1914zawiera:J.Purchla,

JakpowstałnowoczesnyKraków,WydawnictwoLiterackie,Kraków

1990.Ponadtobadaniategookresudotycząceaspektupozaeko-

nomicznegopatrz:J.Purchla,Matecznikpolski.Pozaekonomiczne

czynnikirozwojuKrakowawokresieautonomiigalicyjskiej,Znak,

Kraków1992.

27Szczegółoweopracowanieproblematykinaukowejzwiąza-

nejzochronązabytkówKrakowawlatach1795-1918:J.Frycz,

dachśrodowiskakonserwatorskiego,acozatymidzie

modyﬁkacjametodsprawowaniaopiekinadzabytkami

Krakowapo1945roku,stałasięprzedmiotemdalszych

rozważańipróbichusystematyzowanianasesjinauko-

wejTowarzystwaMiłośnikówHistoriiiZabytkówKrako-

wa,któraodbyłasię27maja1995roku28.Zbióropraco-

wańztejsesjibył,jaknawstępiezauważyłJerzy

Wyrozumski,u[ł]dośćśmiałąpróbąspojrzenianaczasy

isprawystosunkowoświeże,którewcałościlubwja-

kimśfragmenciewszyscydobrzepamiętamy.Brak

perspektywyhistorycznejipotrzebnegohistorykowi

dystansuwobecaktorówzdarzeń,niekiedyemocjonalny

donichstosunek,utrudniająoczywiścienaukowąocenę

epoki,aocałejepocetrzebabytumówić”29.Nabrak

wpełniobiektywnejmożliwościanalizyfaktówtowa-

rzyszącychprzemianomświatopoglądowymwKrako-

wiewczasachPolskiLudowejzwróciłuwagęwswojej

prelekcjiZbigniewBeiersdorf30.Wskazał,żeretrospek-

tywnespojrzenienaokolicznościzwiązanezochroną

zabytkówKrakowapo1945rokujestzagadnieniem,

którewartowprzyszłościdokładnieopracować.Autor

podjąłpróbęwstępnejcharakterystykizjawiskzwiąza-

nychzteoriąipraktykąwprocesieochronyarchitekto-

nicznegodziedzictwaKrakowawpierwszych50latach

pozakończeniuIIwojnyświatowej.Wprzedstawionym

chronologicznieprzeglądzienajważniejszychwydarzeń

związanychzkonserwacjązabytkówarchitekturyKra-

kowa,autorwyodrębniłzomawianegookresucztery

fazystanowiąceopostępującymprocesieewolucjidok-

trynyimetodologiikonserwatorskiej.Dwiepierwsze

znichwrazzzakwaliﬁkowanymidonichwydarzeniami

pokrywająsięzopracowywanymwniniejszejpracy

okresem.Fazapierwsza-nazwanaprzejściową-obej-

mujelata1945-1949.Kolejnonastępującewydarzenia

związanebezpośredniozochronązabytkówpowojnie

omawianesąnatlepolitycznejispołecznejsytuacji

Krakowawczasachokupacjihitlerowskiej.Tenwyda-

wałobysiękrótkiokresobejmującyczterylata,zakwali-

ﬁkowanedopierwszejfazy,obﬁtowałwwielewydarzeń

istotniezwiązanychzprocesemochronyhistorycznej

zabudowymiasta.ZbigniewBeiersdorﬁwyszczególnił

dodatkowepodgrupypierwszejfazyselekcjonująceróż-

nekierunkirozwojukonserwacjizabytkówwKrakowie.

Podziałwynikałzpotrzebyniezależnegoomówienia

najistotniejszychfaktówzwiązanychzrewindykacjąpo

IIwojnieświatowejzagrabionegodziedzictwa,bieżący-

mipracamikonserwatorskimiwokresiedo1949roku,

odbudowąstrukturwładzkonserwatorskichiedukacją

nowejkadryfachowcówwdziedzinieochronydóbr

RestauracjaikonserwacjazabytkówarchitekturywPolscewlatach

1795-1919,PWN,Warszawa1975.

28KrakówwPolsceLudowej:materiałysesjinaukowejodbytej

27maja1995roku,red.J.Małecki,Kraków1996.

29Ibidem,s.5.

30Z.Beiersdorf,OchronaikonserwacjadóbrkulturywKrako-

wiewlatach1944-1989.Próbaoceny,[w:]KrakówwPolsceLudo-

wejł,op.cit.,s.91-114.

Brak wyników

Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra