Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

Łukasz Kadela

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-22146-1

DOI:

https://doi.org/10.53271/2022.005

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

151

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Kadela, Łukasz. Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022, 151 s. ISBN 978-83-01-22146-1, doi: https://doi.org/10.53271/2022.005

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Kadela, Ł.

T1 Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2022

SN 978-83-01-22146-1

DOI https://doi.org/10.53271/2022.005

Bibliografia BibTex:

@Book{ 266448, author = "Kadela, Łukasz", editor = "", title = "Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2022", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-22146-1", doi = "https://doi.org/10.53271/2022.005" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Kadela, Łukasz

ED -

TI - Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2022

SN - 978-83-01-22146-1

ER -

DOI - https://doi.org/10.53271/2022.005

Netografia (standard APA):

Kadela, Łukasz. Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970 [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022 [dostęp: 30 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/interpretacja-estetyki-dziel-architektury-w-procesie-ich-ochrony-na-lukasz-kadela-266448. doi: https://doi.org/10.53271/2022.005

architektura, urbanistyka, ochrona zabytków, interpretacja estetyki

Opracowanie poświęcone jest analizie wpływu czynników subiektywnych na ocenę wartości artystycznych zabytków Krakowa w procesie ich ochrony na wybranych przykładach w pierwszym dwudziestopięcioleciu po zakończeniu II wojny światowej. Monografia p...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-22146-1

DOI:

https://doi.org/10.53271/2022.005

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

151

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

WSTĘP8
Cel pracy8
Zakres pracy9
Metoda pracy10
Teza pracy10
Stan badań11
WPROWADZENIE18
Zarys najnowszej historii Krakowa w kontekście kształtowania się jego zabudowy i procesów ochrony jego architektonicznego dziedzictwa kulturowego18
ROZDZIAŁ I26
1. Inwentaryzacja wojennych strat poniesionych w historycznym dziedzictwie kulturowym Krakowa w okresie II wojny światowej26
1.1. Skutki przeobrażenia Zamku Królewskiego na Wawelu w siedzibę Generalnego Gubernatorstwa Hansa Franka26
1.2. Realizacja planu przebudowy Krakowa w rejonie śródmieścia. Zakres prac i ich znaczenie29
1.3. Likwidacja krakowskich pomników oraz dewastacja miejsc pamięci narodowej32
1.4. Niemiecka grabież dziedzictwa kulturowego Polski na terenie Krakowa33
1.5. „Manewr, który ocalił Kraków” i jego wpływ na historyczną zabudowę miasta35
ROZDZIAŁ II38
2. Odzyskanie zagrabionego zasobu oraz pierwsze powojenne interwencje konserwatorskie38
2.1. Wprowadzenie38
2.2. Gródek i Okół – przedwojenne badania i powojenne realizacje konserwatorskie. Uporządkowanie pl. św. Marii Magdaleny oraz restauracja południowej fasady Collegium Iuridicum (S. Świszczowski: 1947–1954)42
2.3. Przeniesienie drewnianego kościoła z Komorowic na Wolę Justowską w 1949 roku.(K. Estreicher – realizacja zamysłu B. Tretera)48
WPROWADZENIE DO III ORAZ IV ROZDZIAŁU52
ROZDZIAŁ III58
3. Antygermańska krucjata58
3.1. Wyburzenie odwachu przy Wieży Ratuszowej i arkadowej kordegardy przy ul. Pijarskiej. (S. Świszczowski: 1946 rok)58
3.2. Porządkowanie wzgórza wawelskiego i pierwsze prace konserwatorskie61
3.3. Restauracja Collegium Maius (K. Estreicher, A. Majewski: 1950–1963 rok)64
3.4. Wyburzania i modernizacja XIX-wiecznej Twierdzy Kraków78
3.5. Ogólnopolski konkurs „Na uporządkowanie otoczenia Wawelu” z 1953 roku85
3.6. Wyburzenie kamiennego mostu na Prądniku w 1964 roku89
ROZDZIAŁ IV 92
4. Ochrona XIX-wiecznej kreacji w imię integralności zabytku92
4.1. Remont Sukiennic (J. Lepiarczyk, J. Jamroz: 1956–1959 rok)92
ROZDZIAŁ V 108
5. Krakowskie osiągnięcia konserwatorskie w latach 1945–1970 i ich znaczenie dla strategii działań propagandowych w czasach PRL108
PODSUMOWANIE116
ANEKS122
WYKAZ ILUSTRACJI138
BIBLIOGRAFIA144

Stanbadań

kultury.Fazadruga-podzielonanalata50.i60.-

tozbiórfaktówzwiązanychzochronązabytkówKrako-

wawkontekścieurbanistycznym,rozwójjednostek

miejskichodpowiedzialnychzanadzórorazrealizację

zadańzwiązanychzochronąośrodkastaromiejskiego,

najważniejszerealizacjekonserwatorskieikryzysdok-

trynnatleindustrializacjimiasta.

Ponadtoautorwyszczególniłnajważniejszeosiąg-

nięciakonserwatorskietegookresu.Omówiłrozwój

doktrynykonserwatorskiejwlatach50.XXwieku-

przywołałtuprzełomwstronępróbyobiektywnejinter-

pretacjizabytkujakointegracjijegohistoriiiwartości

artystycznejnaprzykładzieobronionejprzezJózefa

LepiarczykaXIX-wiecznejformySukiennic.

Sposobysubiektywnejinterpretacjiestetykizabyt-

kuwprocesiejegokonserwacjizostaływsyntezieprzy-

bliżonenaprzykładzieproblemówzochronązabytków

wchodzącychwskładTwierdzyKraków,wktórejobro-

niewramachdyskusjiprasowejwpierwszejpołowie

lat50.XXwiekustanęliJanuszBogdanowskiiKarol

Estreicherjr.31.Tosubiektywnepodejściezbiegiemlat

doprowadziłodokryzysudoktryny,uktórejpodstaw

leżałocorazczęściejinstrumentalneposługiwaniesię

zabytkiemiwykorzystywaniegodogrypolityczno-

-ekonomicznej32orazwspomnianynawstępiedostanu

badańzakazcenzorskidotyczącypróbpodejmowania

jakiejkolwiekjawnejkrytykidziałańkonserwatorskich

31Problemkonserwatorski,jakimjestTwierdzaKraków,po-

zostałdodniadzisiejszegoaktualny.Badanianadhistoriąirozwo-

jemsystemufortyﬁkacjiKrakowaprowadzilizarównozwolennicy

ochronypoaustriackichfortów,jakrównieżichprzeciwnicy.

WyraźnygłoszaochronąuwidoczniłsięwmonograﬁiJanusza

Bogdanowskiegopoświęconejtejtematyce:J.Bogdanowski,Wa-

rownieizieleńTwierdzyKraków,WydawnictwoLiterackie,Kraków

1979.WczęściksiążkizatytułowanejDylematsprzedćwierćwiecza

zostałaszczegółowoporuszonaproblematykaideologicznego

interpretowaniaestetykifortówwpierwszejpołowielat50.XX

wieku,s.10-14.Zkoleiwyraźnepodłożeideologicznemapraca

zwolennikawyburzaniafortówMieczysławaTobiasza:M.Tobiasz,

FortyﬁkacjedawnegoKrakowa,WydawnictwoLiterackie,Kraków

1973.Ponadtozagadnieniehistoriiiznaczeniafortówstanowiące

przedmiotsporuwkrajobrazieiobronnościKrakowadoczekało

sięm.in.takichopracowań,jak:J.Dobrzycki,Dawnewarownie

Krakowa,MuzeumHistorycznem.KrakowaiTowarzystwoMiłoś-

nikówHistoriiizabytkówKrakowa,Kraków1952;R.Kiełkowski,

HistoriespodkopcaKrakusa,WydawnictwoLiterackie,Kraków

1972;M.Rożek,KopiecKościuszkiwKrakowie,Wydawnictwo

Literackie,Kraków1981;J.Piwowarski,MuryktórebroniłyKrako-

wa,KrajowaAgencjaWydawnictwa,Kraków1986;W.Brzoskwinia,

K.Wielgus,SpojrzenienaTwierdzęKraków,OstojaWydawnicza,

Kraków1991;J.Janczykowski,Zproblematykiadaptacjikrakow-

skichfortów,UMK-OddziałOchronyZabytków,AgencjaWydaw-

niczaZebra,Kraków2002,AtlasTwierdzyKraków,seriaII,t.2;

OprzyszłośćTwierdzyKraków:opracowaniestudialnedlaprogramu

planuochronyzespołuhistoryczno-krajobrazowegoTwierdzyKraków,

red.H.Rojkowska-Tasak,M.Szkola,K.Welgus,K.Chajdys,UMK-

OddziałOchronyZabytków,WydawnictwoCzuwajmy,Kraków

2010,AtlasTwierdzyKraków,seriaII,t.5.H.Łukasik,Krakówobronny.

Fortyﬁkacje-oblężenia-bitwy,WydawnictwoWingert,Kraków

2015.

32Z.Beiersdorf,Ochronał,op.cit.,s.102.

wKrakowie33.Doproblematykiewolucjidoktrynywpro-

cesieochronyzabytkównatereniePolski,jakrównież

Krakowa,pozakończeniuIIwojnyświatowejodniósłsię

teżwswojejksiążceAndrzejKadłuczkawksiążce

Ochronazabytkówarchitektury34.

Autorprzedstawiłwniejrelacjęmiędzyobowiązują-

cymiprzedIIwojnąświatowądoktrynamiipraktykami

konserwatorskimiatym,wjakisposóbichzałożenia

starłysięzpowojennąrzeczywistościąwielkichznisz-

czeńwojennychhistorycznychmiastoraznajcenniej-

szychzabytkówarchitekturywPolsce35.

A.Kadłuczkaomówiłdynamicznyrozwójteoriikon-

serwatorskichpo1945roku,naktóremiaływpływbez-

precedensowewswejskalizniszczeniawojennemiast

orazniejednokrotnieścierającesiępoglądynatemat

ochronyzabytkówbędącewynikiemzarównodoświad-

czeniakonserwatorów,jakipolitycznegokontekstu.

Byłatoreakcjanazniszczenia,alewpozbawionymszer-

szejperspektywy,odizolowanymgeopolityczniekraju

procestenszybkoiróżnorodnieprzenikałdowielu

obszarówpraktykikonserwatorskiejpolskichmiast36.

Wodniesieniudoszczęśliwieocalałegośródmieścia

Krakowaautorzwróciłuwagę,żewpływpolitykinapro-

cesochronyzabytkówstałsięjednymznarzędzido

promowaniaideinowegoustroju.Działaniatepoczęści

miałynaceluneutralizacjęśrodowiskainteligenckiego

miasta,coznalazłoswójwyrazwdecyzjiurbanistycznej

opodłożuideologicznym,jakąbyłalokalizacjakombina-

tumetalurgicznegonaterenachMogiłyiPleszowa37.

AndrzejKadłuczkaprzedstawiłrozwójteoriikonserwa-

torskiejnaprzestrzenipierwszych25latpozakończe-

niuIIwojnyświatowejorazznaczeniepierwszychprób

kształtowaniakompleksowegoprogramukonserwacji

historycznegocentrumstolicyMałopolskinaprzykła-

dachnajwiększychrealizacjikonserwatorskichwowym

33Ibidem,s.105.

34A.Kadłuczka,Ochronazabytkówarchitekturył,op.cit.

35Skalęzniszczeniahistorycznychośrodkówpolskichmiast

poIIwojnieświatowejorazbieżąceproblemyzwiązanezichod-

budowąorazpotrzebąewolucjidoktrynywpowyższymświetle

opisałźródłowejpublikacji:J.Zachwatowicz,Ochronazabytków

wPolsce,Polonia,Warszawa1965,s.24-106.

36Wzniszczonymnaskutekdziałańwojennychkrajuwpierw-

szejkolejnościrozpoczętoodbudowęnajbardziejzdewastowa-

nychośrodkówstaromiejskich,jakWarszawa,Gdańsk,Szczecin

iWrocław.ProblematykaodbudowytychmiastpoIIwojnieświa-

towejdoczekałasięlicznychszczegółowychopracowańm.in.:

J.Piątek,Najlepszemiastoświata.Warszawawodbudowie1944-

1949,GrupaWydawniczaFoksal,Warszawa2020;M.Głowacki,

ZabytkowaarchitekturaGdańskawlatach1945-1951,wydawnic-

twosłowo/obrazterytoria,Gdańska2012;J.Friedrich,Odbudowa

GłównegoMiastawGdańskuwlatach1945-1960,wydawnictwo

słowo/obrazterytoria,Gdańsk2015;M.Gwiazdowska,Ochrona

ikonserwacjazabytkówSzczecinapo1945roku,Wydawnictwo

NaukoweUniwersytetuSzczecińskiego,Szczecin2016;E.Mała-

chowicz,StareMiastoweWrocławiu,zniszczenia,odbudowa,pro-

gram,PWN,Warszawa-Wrocław1976;M.Przyłęcki,Ochrona

zabytkówDolnegoŚląskawlatach194511974,PWN,Warszawa-

Wrocław1977.

37A.Kadłuczka,Ochronazabytkówarchitektury…,op.cit.,s.71.

Brak wyników

Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra