Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Intuicjawwiedzypotocznejinaukowej
kierowaniauwaginakomplekszagadnieńpoznawczychzzaakcentowaniem
pewnychistotnychrozróżnieńwstosunkudorozumowegotraktowaniapo-
znania.Wartozatemukazaćwkładwybranychireprezentatywnychprzed-
stawicielifilozofiieuropejskiejpodejmującychtrudzrozumieniaintuicji
wpoznaniurzeczywistościitymsposobemstwarzającychfundamentydla
współczesnychrozwojuwspółczesnychbadańnadintuicjąprzezszeregdy-
scyplinszczegółowych.
Intuicyjnąwiedzęotym,cojestdobremożnaodnaleźćjużuSokratesa
(470p.n.e.-399p.n.e.).Intuicjajestdlaniegopodstawądlaetycznychrozwa-
żańorazpozwalanaweryfikacjędokonanychrozumowań32.nDaimonion”
-czyligłoswewnętrzny-miałwedługniegoostrzegaćprzedbłędnymi
krokami33.Wedługinnegostarożytnegofilozofagreckiego-Platona(424
p.n.e.-348p.n.e.),istniejątrzystopniepoznania:wiedzarozumowa,wie-
dzazmysłowaorazpoznanieintuicyjne34.Platonwyodrębniarównieżdwie
kategoriemyśli:dyskursywnąorazintuicyjną.Myśldyskursywnadochodzi
doprawdypośrednio,czylipoprzezrozumowanie.Myślintuicyjnastanowi
poznaniebezpośrednieijestrodzajempatrzeniaintelektualnego,wktórym
myśldotykaprzedmiotupoznania.Platonuznajeintuicjęjakonajdosko-
nalsząoraznajwyższąformębezpośredniegopoznaniaprawdyiwynosiją
ponadpoznanierozumowe,zmysłoweidyskursywne35.
Jużwstarożytnościpodjętokwestięodmiennościkobietimężczyznze
względunacechycharakterologiczneiróżnicewposiadaniuzdolności,którą
nazwalibyśmyintuicją.OpiniaArystotelesa(384p.n.e.-322p.n.e.),zwanego
zewzględunamiejsceurodzeniaStagirytą,miaławpływnapoglądywielu
jegonastępcówichociażbyztegowzględuzasługujenauwagę.
n(…)samicesąłagodniejsze,chytrzejsze,mniejszczere,sążywszeibar-
dziejdbałeowychowaniedzieci,podczasgdysamcesądzielniejsze,dzik-
sze,bardziejszczereimniejpodstępne.(…)on[człowiek]macharakter
bardziejwykończonyiwskutektegouludzicechytewystępujązwięk-
sząjasnością.Stądpochodzi,żekobietajestbardziejwspółczującaniż
mężczyznaibardziejskłonnadołez;jestbardziejzazdrosnaiskłonnado
użalaniasięnalos,domiotaniazniewagidobicia;łatwiejsięzniechęca
ipopadawrozpacz;jestbezczelniejszaibardziejkłamliwa;dajesięłatwiej
oszukaćimniejprędkozapomina(…).”36
32
A.Drabarek,Opoznawaniudobramoralnego.Różnerozumienieintuicjiwetycepolskiej,
Lublin1999,s.9.
33
R.Ohme,EmoSapiens…,op.cit.,s.281.
34
W
.Tatarkiewicz,Historiaflozofi,t.1,Warszawa2009,s.96.
35
A.Drabarek,Opoznawaniu…,op.cit.,s.10.
36
Arystoteles,Zoologia,[w:]idem,Dzieławszystkie,t.3,Warszawa2003,s.558.
26
