Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
o20lat.JegoautoremjestprofesorirektorAkademiiKrakowskiejJakub
ParkoszowiczŻórawicy.Tenobszernytraktattopierwszapróbaznormali-
zowaniabardzozróżnicowanejortografiistaropolskiej.JakubParkoszowic
jakopierwszyużyłsłowa„abecadło”.Swojewywodynaukowespisał
wjęzykułacińskim,aledotraktatudołączyłwierszowane„obiecado”(abe-
cadło)wjęzykupolskim20.
NajstarszyabecadlnikznajdujesięwzbiorachBibliotekiUniwersytetu
JagiellońskiegoipochodzizpołowyXVIwieku(około1550r.).Dona-
szychczasówprzechowałysięzaledwiedwiekartkitegoelementarza,które
zawierajązgłoski:
Sa
,
se
,
Ta
,
te
,
Xa
,
za
,
wa
,
Ab
,
Ac
,
Ad
,
af
,
Ag
.Naodwrotnej
stroniepierwszejkartkiznajdująsięzgłoski:
ut
,
ux
,
uz
,
uw
,
cu
,
gdu
.Na
drugiejkartcezachowanegozabytkujęzykowegoznajdujesiętekstpolski,
atużpodnimtekstłaciński.SątokońcowesłowaPrzykazaniaMiłości:
„wamludzietakiwyczyńcieimwypełnienietedyzakonjestmiłość”21.
Wdalszejczęścijużtylkowjęzykupolskimzapisanodalszyciągtegowywo-
du:„MiłuypanaBogatwegozewssystkiegosercaswego:Yzewssystkiey
dussetweyYzewssystkieymysliswey”.Odwrotnastronazawieradalsze
modlitwyiprawdywiary.
Najstarszyzachowanywcałościabecadlnikrównieżznajdujesięwzbio-
rachBibliotekiUniwersytetuJagiellońskiego.Zostałwydanyw1713roku
wKrakowieizawieraróżnegorodzajuabecadła(brakwtychabecadłach
literył),zgłoski,różnemodlitwy,katechizmorazsłowniczekwyrazówod
litery
a
do
z
.Słownikzawierajedyniesłowajednozgłoskowe.Naostat-
nichstronachtegodziełaznajdujesiękalendarz,zakończonyodezwądo
„szlachetnejmłodzieży”.Elementarzkończysięwierszempt.
Naukaiskarb
młodymdziatkompokolędzie.
Najstarszyelementarzpolskipt.
Naukakrótkakuczytaniupismapol-
skiego
znajdujesięwWielkiejBrytaniiwzasobachbibliotekiTrinityCollege
wCambridge.ZostałonwydrukowanywKrólewcuuDaubmanaokoło
1570roku.BibliotekaJagiellońskaposiadazaledwie12kartek,aletylko
3sącałe,aresztapocięta.Kartkiteodnalezionow1877rokuwoprawie
innejksiążki.Pozycjatapotytulezawieraszczegółoweabecadło,awdalszej
częściznajdująsiępołączeniaspółgłosekzsamogłoskami.Potychćwicze-
niachzamieszczonoModlitwęPańską,PozdrowienieAnielskie,Dziesięcio-
roPrzykazańiwieleinnychmodlitw.
20K.Długosz-Kurczabowa,S.Dubisz,
Gramatykahistorycznajęzykapolskiego
,Warsza-
wa1999,s.61.
21J.Madeja,
Elementarze,ichdzieje,rolaistanwspółczesny
,Katowice1946,s.11.
24
