Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Instrukcjaobsługi:kilkaważnychpojęćizjawisk
Falewywróciłyłódkęfaleotrzymałyrolęsprawcyzdarzenia,natomiastłódkajest
niejakoofiarądziałaniasprawcy.Oczywiściedziałaniemożebyćcelowelubnie-
celowe,wprzypadkufaljestniecelowe,alewzdaniuJanekjekanapkędziałanie
Jankajestceloweikontrolowane.Częstonakładamynaobiektyrolespołeczne.
ZdanieUczeńpoprawiłwypracowanieprofesora,mimożejestgramatyczniepo-
prawne,wydanamsiędziwne,ponieważzukładuspołecznegowiemy,żetorolą
nauczyciela(profesora)jestpoprawianie(iocenianie)pracuczniów.
Ważnajestjeszczepozycjaosobymówiącejwobecsceny.Człowiekma
takązdolność,żemożementalnieprzekraczaćgraniceczasuiprzestrzeni.Może
wyobrazićsobiesiebiejakożołnierzabiorącegoudziałwtrzeciejwyprawie
krzyżowejiztejperspektywyopowiedziećhistorię.Możeteżbyćobserwatorem
pewnychzdarzeńalbonarratoremzasłyszanejhistorii.Zpozycjiobserwatora
powiemy:IIwojnaświatowawybuchaw1939roku,natomiastwrolinarratora
użyjemyraczejczasuprzeszłego:IIwojnaświatowawybuchław1939roku.Język
francuskiwprowadzadodatkowerozróżnieniemiędzyrolami.OtóżzdanieLa
deuxièmeguerremondialeéclateen1939wypowiadamentalnyświadekczasu
wojny,zdanieLadeuxièmeguerremondialeaéclatéen1939wypowiadamentalny
obserwator,zaśzdanieLadeuxièmeguerremondialeéclataen1939wypowiada
mentalnynarrator.Jakwidzisz,wybórczasugramatycznegopozwalaopowie-
dziećtosamozdarzeniezróżnychpunktówwidzenia.
Iostatniasprawa,októrejmuszęwspomniećwtejczęściksiążki.Często
kiedypytaszużytkownikadanegojęzyka,dlaczegopowiedziałcośwtaki,anie
innysposób,onwzruszaramionamiiodpowiada,żetaksięmówi.Dużowtym
prawdy,ponieważprzyswajającjęzyklubuczącsięgo,słuchasz,jakmówiąinni,
ipewnewyrażeniaorazschematyzdańsąpoprostuwdrukowywanewpamięć.
Używaszichpóźniejautomatycznie,niezastanawiającsięnadichlogicznymwy-
jaśnieniem,azakładamy,żetakiewłaśniejest.Frekwencjaużyciatowyznacznik
tendencjiwyboruwyrazówiregułmorfoskładniowych.Inaczejmówiąc,pewne
wyrazy,wyrażenia,zwroty,całezdaniabyłypreferowaneprzezużytkowników
językaitoonewdanymczasiewyznaczyłynormydlategojęzyka.Wzwiązku
ztym,mimożemożliwościjestwieleiwszystkiesąpoprawne,np.możeszpo-
wiedziećmimożealbomimoiż–,wybierasztę,którąnajczęściejsłyszysz,bo
onawydajeCisiębardziejstosownawkonkretnymmomencie.Tosamodotyczy
użyciaczasów–maszwielemożliwościwyboru,aleużywasztych,którenajczęś-
ciejpojawiająsięwokreślonymkontekście.Toużytkownicyjęzykawyznaczają
trendy,normywramachsystemu,asłownikiipodręcznikidonaukijęzyków
zwyczajniezatymnienadążają.
DrogiCzytelniku!JeśliogarnęłyCięwątpliwościpoprzeczytaniutychkilku
stron,totylkodlatego,żejesteśprzyzwyczajonydopewnejtradycjinauczania,
którawymusiłanaTobieprzyjęciepostawyakceptacjiipodążaniautartymiścież-
kamilewejpółkulimózgu.Tymczasemczłowiekposiadadwiepółkule!!!Wiedz,
żeprawapółkulaodpowiadanaprzykładzacałościowerozumienietekstów.Ile
15
